اثربخشی درمان روایت مدار و درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش بر اضطراب وجودی و باورهای غیرمنطقی سالمندان ساکن در خانه سالمندی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روانشناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.

2 استادیار روانشناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.

3 دانشیار روانشناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.

چکیده

کاهش اضطراب وجودی و بهبود باورهای غیرمنطقی تأثیر بسزایی در سلامت روان سالمندان دارد. بنابراین پژوهش حاضر به دنبال مقایسه اثربخشی درمان روایت ­مدار و درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش بر اضطراب وجودی و باورهای غیرمنطقی افراد سالخورده بود. این پژوهش از نوع نیمه­ آزمایشی با طرح پیش­ آزمون-پس ­آزمون با گروه کنترل و پیگیری بود. سالمندان ساکن در خانه­های سالمندی شهر تهران در سال 1397، جامعه آماری پژوهش را شامل شدند که تعداد 30 نفر با روش نمونه­ گیری در دسترس و بر اساس معیارهای ورود به مطالعه انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایشی و یک گروه کنترل 10 نفره جای گرفتند. درمان­ های روایت ­مدار و مبتنی بر تعهد و پذیرش هر کدام 10 جلسه و هفت ه­ای دو نوبت اجرا شدند. یک ماه و نیم بعد از پس ­آزمون نیز آزمون پیگیری به عمل آمد. به منظور جمع­ آوری داده­ ها از پرسشنامه­ های اضطراب وجودی گود و باورهای غیرمنطقی جونز استفاده شد. نتایج تحلیل کوواریانس تک­ متغیره نشان داد که هر دو روش درمانی به صورت معنادار در کاهش اضطراب وجودی (01/0>P) و باورهای غیرمنطقی (01/0>P) شرکت­کنندگان اثربخش بوده ­اند. با این حال اثربخشی درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش در کاهش باورهای غیرمنطقی بیشتر بود (05/0<P)، در حالیکه هر دو روش درمانی اثربخشی یکسانی بر اضطراب وجودی داشتند (05/0>P). به نظر می­رسد درمان­های گروهی روایت­ مدار و مبتنی بر تعهد و پذیرش به سبب شباهت در ماهیت و شیوه اجرا و تناسب با شرایط سالمندان مورد پژوهش، اثربخشی مناسب و یکسانی بر اضطراب وجودی داشته­ اند. به نظر می­رسد که علت تناسب بیشتر درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش در کاهش باورهای غیرمنطقی نیز مربوط به ایجاد انعطاف ­پذیری روان­شناختی در سالمندان می­باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The effectiveness of narrative therapy and (ACT) in existential anxiety and irrational beliefs, on elders who resided in nursing homes

نویسندگان [English]

  • Maysam Abdollahpour 1
  • Fariba Hafezi 2
  • Parvin Ehteshamzadeh 2
  • Farah Naderi 3
  • Reza Pasha 2
1 Phd Student of Psychology,, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran.
2 Assistant Professor of Psychology, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran.
3 Associate Professor of Psychology, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran.
چکیده [English]

Reducing existential anxiety and improving irrational beliefs has a great effect on the mental health of elders. The aim of this study was to compare the efficacy of narrative therapy and acceptance & commitment therapy, in existential anxiety and irrational beliefs on elders. The method of this study was a quasi-experimental form pretest-posttest with a control group and followup. The statistical population consisted of older adults who resided in Tehran city nursing homes in 2018. 30 of elders who passed inclusion criteria were selected by available sampling method and they were randomly divided into two experimental and one control group of 10 members each. The experimental groups received 10 sessions twice a week of narrative therapy and acceptance & commitment therapy. All subjects passed the followup stage after 1.5 months from post-test. The Good's existential anxiety inventory and Jones' irrational beliefs test were used to collect data. Findings of ANCOVA revealed that both narrative therapy and acceptance & commitment therapy were significantly effective in reducing existential anxiety (p<0.01) and irrational beliefs (p<0.01), on subjects. However, acceptance & commitment therapy was more effective in reducing irrational beliefs (p>0.05), While both narrative and acceptance & commitment therapies had the same effect on existential anxiety variable (p<0.05). It seems that the similarity in the nature and performance of the implementation of narrative therapy and acceptance & commitment therapy and fitting with the conditions of the elderly people, these therapies had the same efficiency. The most appropriate reason for commitment-based and acceptance-based therapy to reduce irrational beliefs is also related to the creation of psychological flexibility on elders.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Narrative therapy
  • Commitment-based treatment and acceptance
  • existential anxiety
  • irrational beliefs
  • elders
آزادی، ع. (1390). رابطه باورهای غیرمنطقی با کیفیت خواب و کیفیت زندگی درسالمندان شهر ایلام (پایان­نامه کارشناسی ارشد چاپ نشده). دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت.
امانی، ش. (1396). اثربخشی مواجهه­درمانی روایتی بر بهبود حساسیت اضطرابی، واکنش­پذیری به استرس و کیفیت زندگی افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه مرتبط با سرطان (پایان­نامه کارشناسی ارشد چاپ نشده). دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل.
پروچاسکا، ج. ا.، و نورکراس، ج.س. (1397). نظریه­های
روان­درمانی
(ترجمه ی. سید­­محمدی). تهران: ارسباران. (تاریخ انتشار به زبان اصلی،  1999)
توکلی، ح.، و حیدری، ف. (1394، اسفند). اثربخشی درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش بر درد مزمن و اضطراب در سالمندان. مقاله ارائه شده در دومین کنفرانس بین­المللی علوم رفتاری و مطالعات اجتماعی، استانبول. بازیابی شده از https://www.civilica.com/Papers-IBSCONF02
خبازی، م. (1394). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر باورهای غیرمنطقی و تعهد زناشویی زنان متاهل مراجعه کننده به مراکز مشاوره شهرکرد (پایان­نامه کارشناسی ارشد چاپ نشده). دانشگاه فردوسی، مشهد.
دوناپوش، ع. (1377). هنجاریابی مقدماتی آزمون باورهای غیرمنطقی جونز برای دانش­آموزان پسر و دختر دبیرستان­های دولتی شهرستان یاسوج (پایان­نامه کارشناسی ارشد چاپ نشده). دانشگاه تربیت معلم، تهران.
رحمانیان، م.، دهستانی، م.، و علوی، ف. (1397). اثربخشی درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش بر باورهای غیرمنطقی و سوگیری توجه نسبت به محرک­ها با بار هیجانی منفی در دختران نوجوان. دوفصلنامه شناخت اجتماعی، 7(13)، 102-89.
رسول­زاده، ح. (1393). اثربخشی شناخت­‌درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد بر بهبود نشانه‌های اضطراب اجتماعی، جرات­‌ورزی و باورهای ناسازگار با توجه به نقش تعدیل‌کننده تنظیم هیجانی (پایان­نامه کارشناسی ارشد چاپ نشده). دانشگاه تبریز.
ساعتچی، م.، کامکاری، ک.، و عسکریان، م. (1389). آزمون­های روان­شناختی. تهران: نشر ویرایش.
سیار، ث.، و باباخانیان، م. (1395). مقایسه سلامت اجتماعی سالمندان ساکن در منزل و سرای سالمندان. مجله دانشکده پزشکی اصفهان، 34(400)، 1133-1128.
شیلینگ، ل. (1391). نظریه­های مشاوره (ترجمه خ. آرین). تهران: اطلاعات. (تاریخ انتشار به زبان اصلی، 1984)
صاحبی، ع. (1396). قصه­درمانی/گستره تربیتی و درمانی تمثیل. تهران: ارجمند.
صادقی، ن. (1381). بررسی و مقایسه تحریفات شناختی و تفکرات ناکارآمد در مردان معتاد به مواد مخدر و افراد عادی (پایان­نامه کارشناسی ارشد چاپ نشده). دانشگاه تربیت معلم، تهران.
صدری، ا.، خزان، ک.، و درگاهی، ش. (1395). اثربخشی واقعیت­درمانی بر بهزیستی هیجانی-روانی-اجتماعی مردان سالمند مقیم آسایشگاه. مجله روان‌شناسی پیری، 2(3)، 194-187.
ظفری، ا.، و کردستانی، د. (1395، اسفند). تأثیر آموزش پذیرش و تعهد بر کاهش باورهای غیرمنطقی و افزایش رضایت زناشویی زوجین ناخرسند. مقاله ارائه شده در دومین کنفرانس بین­المللی پژوهش­های نوین در حوزه علوم تربیتی و روان‌شناسی و مطالعات اجتماعی ایران، قم. بازیابی شده از https://www.civilica.com/Paper-ESCONF02-ESCONF02_023
عمادی، ز.، یزدخواستی، ف.، و مهرابی، ح. (1394). اثربخشی روایت­درمانی گروهی بر سازگاری با طلاق والدین، تاب­آوری و مشکلات رفتاری-هیجانی دختران طلاق مقطع ابتدایی شهر اصفهان. مجله روان‌شناسی و روانپزشکی شناخت، 2(3)، 99-81.
قوامی، م.، فاتحی­زاده، م.، فرامرزی، س.، و نوری، ا. (1393). اثربخشی رویکرد روایت­درمانی بر اضطراب اجتماعی و عزت نفس دانش­آموزان دختر دوره راهنمایی. فصلنامه روان‌شناسی مدرسه، 3(3)، 73-61.
کشاورز، ح.، رافعی، ز.، و میرزایی، ع. (1397). اثربخشی درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش بر اضطراب فراگیر. نشریه پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی پایش، 17(3)، 296-289.
گلدارد، د. (1396). مفاهیم بنیادی و مباحث تخصصی در مشاوره/آموزش و کاربرد مهارت­های خرد در مشاوره فردی، (ترجمه سیمین حسینیان). تهران: کمال تربیت. (تاریخ انتشار به زبان اصلی، 2011)
گلستانی، ر.، محمدیان، ا.، و فخری، م.ک. (1396). تأثیر درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تنظیم هیجانی و باورهای غیرمنطقی در بیماران اضطرابی. فصلنامه ایده­های نوین روان‌شناسی، 1(۳)، 59-41.
گنجی، ح. (1388). ارزشیابی شخصیت، تهران: نشر ساوالان.
مرادی، س. ف. (1390، آذر). مقایسه باورهای غیرمنطقی و سبک­های دفاعی در دانشجویان. مقاله ارائه شده در اولین همایش یافته­های علوم شناختی دانشگاه فردوسی، مشهد. بازیابی شده از https://www.civilica.com/Paper-CCSE01-CCSE01_034
معتمدی، ع. (1384). نقش رویدادهای زندگی در سالمندی موفق. مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 22(4)، 203-189.
مقیمی، پ.، و حقیقت، س. (1396). اثربخشی روایت­درمانی گروهی بر کاهش علائم افسردگی و اضطراب در بیماران مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه. پیشرفت­های نوین در علوم رفتاری، 2(۷)، 10-1.
مکناوی، ف.، و پاپی، ح. (1394، مهر). اثربخشی رویکرد روایت­درمانی گروهی بر باورهای غیرمنطقی دانش­آموزان دختر پایه سوم متوسطه. مقاله ارائه شده در اولین کنفرانس بین­المللی روان‌شناسی و علومتربیتی، شیراز. بازیابی شده از https://www.civilica.com/Paper-ICPE01-ICP01_205
مومنی، خ.، و کریمی، ح. (1389). مقایسه سلامت روانی سالمندان مقیم و غیرمقیم سرای سالمندان شهر کرمانشاه. فصلنامه دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، 14(4)، 335-328.
نوحی، ع.، کریمی، ط.، و ایرانمنش، ص. (1392). مقایسه ترس از مرگ در سالمندان ساکن منازل با سالمندان ساکن سرای سالمندان شهر اصفهان. فصلنامه سالمند، 8(31)، 31-24.
نورعلیزاده، م.، و جانبزرگی، م. (1389). رابطه اضطراب وجودی و اضطراب مرضی و مقایسه آنها در سه گروه افراد بزهکار، عادی و مذهبی. فصلنامه روان‌شناسی و دین، 3(2)، 44-29.
Birren, J. E., & Cochran, K. N. (2001). Telling stories of life through gided autobiography groups. Baltimore, MD: John Hopkins University Press.
Calkins, M., & Cassella, C. (2007). Exploring the cost and value of private versus shared bedrooms in nursinghomes. Gerontologist, 47, 169-183.
Ellis, A. (1996). The humanism of rational emotive behavior therapy and other cognitive behavior therapies. Journal of Humanistic Education and Development, 32(2), 69-88.
Flint, A. (2005). Generalized anxiety disorder in elderly patients: Epidemiology, diagnosis and treatment options. Drugs & Aging, 22, 101-114.
Good, L. R., & Good, K. C. (1974). A preliminary measure of existential anxiety. Psychological Reports, 34, 72-74.
Hayes, S. C., Luoma, J. B., Bond, F. W., Masuda, A., & Lillis, J. (2006). Acceptance  and commitment therapy: Model, processes and outcomes. Behaviour Research and Therapy, 44(1), 1-25.
Hayes, S. C., Strosahl, K. D., & Wilson, K. G. (2003). Acceptance and commitment therapy. NewYork: Guilford Press.
Holmes, J. (2000). Narrative in psychiatry and psychotherapy: the evidence. Medical Humanities, 26, 92-96.
Hullet, M. A. (1994). A validation study of the existential anxiety scale. Paper presented at: Psychological association Nashville, Tennessee.
Jones, R. G. (1969). A measure of Ellis irrational belief system with personality and maladjustment correlates. Dissertation Abstracts International, 29, 4379B-4380B.
Kwang Y. S., & Gu, M. O. (2013). A study on the health statue and the needs of health-related services of female elderly in an urban–rural combined city Korea. Journal of Community Health Nurs Academy Society, 17, 47-57.
Myers, J., & Schwiebert, v. (1996). Competencies for gerontological counselors. Alexandria, V.A: American Counseling Association.
Naidua, T., & Shabangub, S. (2015). Poetry and narrative therapy for anxiety about spinal surgery. Journal of Child and Adolescent Mental Health, 27(1), 75-84.
Roberts, L.S., & Sedley, B. (2016). Acceptance and commitment therapy with older adults. Clinical Case Studies, 15(1), 53–67.
Sil, K. Y., Sim, K. E., Ock, G. M., & Young, E. (2003). A study on the health statue and the needs of health-related services of female elderly in an urban-rural combined city. Journal of Korean Public Health Nursing, 17(1), 47-57.