اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی بر بهزیستی روان‌شناختی و شادکامی زنان سالمند

رجبی, فهیمه; اسلمی, الهه

اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی بر بهزیستی روان‌شناختی و شادکامی زنان سالمند

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

² استادیار گروه روانشناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

سالمندی موفق یکی از مفاهیم اصلی در پیریشناسی است. امروزه توجه پژوهش‌ها از افراد پیر ضعیف و آسیب دیده به افراد سالمند با ناتوانیها و بیماریهای کمتر، سطوح بالای عملکرد فیزیکی و شناختی و درگیریهای اجتماعی فعال معطوف گشته است. در همین راستا هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر‌بخشی مهارت‌های زندگی بر بهزیستی روان‌شناختی و شادکامی در زنان سالمند عضو کانون جهاندیدگان شهرستان آباده بود. روش این پژوهش نیمهآزمایشی و طرح پژوهش از نوع پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه آزمایش و کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش را کلیه زنان سالمند عضو مرکز جهاندیدگان شهرستان آباده در سال 97-96 تشکیل دادند. با در نظر گرفتن ملاک‌های ورود، افراد واجد شرایط شرکت‌ در مطالعه انتخاب و بصورت تصادفی در گروه‌های 15 نفری آزمایش و کنترل جایدهی شدند. گروه آزمایش به مدت 10 جلسه (هر جلسه 70 دقیقه) تحت آموزش مهارت‌های زندگی قرار گرفتند و گروه کنترل در این مدت هیچ آموزشی دریافت نکردند. در این پژوهش از پرسش‌نامه بهزیستی روان‌شناختی ریف و پرسش‌نامه شادکامی آکسفورد (آرگیل، مارتین و کروسلند) استفاده شد. یافته‌های حاصل از تحلیل‌کوواریانس تکمتغیری نشان داد که در پسآزمون بین میانگین نمرات بهزیستی روان‌شناختی و شادکامی گروه آزمایش و گروه کنترل تفاوت معناداری در پس‌آزمون وجود داشت، به عبارت دیگر آموزش مهارت‌های زندگی باعث افزایش معنادار بهزیستی روان‌شناختی و شادکامی در زنان سالمند گردید. با این حال قابل ذکر است که در مرحله پیگیری (پنج ماه بعد از آموزش) تفاوت معناداری بین متغیرهای دو گروه مشاهده نشد کهمی‌تواند بر برگزاری مجدد این دوره‌ها در فواصل زمانی کوتاه برای سالمندان صحه گذارد. یافته‌های این پژوهش ضرورت کاربرد برنامه‌های آموزش مهارت‌های زندگی در راستای بهبود بهزیستی روان‌شناختی و شادکامی در زنان سالمند را خاطر نشان می‌سازد

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effect of group life skills training on psychological well-being and happiness in elderly women members of the Jahandidegan city of Abadeh city

نویسندگان [English]

Fahime Rajabi ¹
Elahe Aslami ²

¹ Assistant Professor of Educational Science, Payame Noor University, Tehran, Iran

² Assistant Professor of Psychology, Payame Noor University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Successful aging is one of the key concepts in aging. Nowadays, research has focused on the elderly, the elderly, those with less disability and illness, higher levels of physical and cognitive functioning, and active social involvement. The purpose of this study was to investigate the effectiveness of life skills on psychological well-being and happiness in elderly women in Abadeh city. The study has been quasi-experimental, pre-test post-test with the experimental and control group. The statistical population of this study consisted of all elderly women members of Abadeh Jahandidegan Center in 1396-1397. Regarding the inclusion criteria, eligible participants were selected through available sampling that 15 people were placed in the experimental group and 15 people were in the control group. The experimental group received life skills training for 10 sessions (70 minutes each session) and the control group received no training during this period. In this study, the Ryff Scale of Psychological Well-being (RSPWB) Questionnaire and the Oxford Happiness Questionnaire (Argyle, Martin & Crosland) were used. The results of the univariate analysis of covariance showed that life skills training significantly increased psychological well-being and happiness in elderly women. It should be noted, however, that there was no significant difference between the two groups in the follow-up phase (five months after training), which could confirm the re-holding of these courses at short intervals for the elderly. The findings of this study highlight the necessity of using life skills training programs to improve psychological well-being and happiness in elderly women.

کلیدواژه‌ها [English]

life skills
psychological well-being
happiness
elderly women

مراجع

آسیاچی، ن.، صنعت کاران، ا.، و بهاری، س. م. (1395). اثربخشی یوگا بر سازگاری زنان و مردان سالمند. مجله روانشناسی پیری، 2(4)،270-261.

احمدی، ا.، صفوت، م.، بهرامی، م.، و نصیری. (1393). بررسی تأثیر آموزش مهارت‌های زندگی بر کیفیت زندگی سالمندان. مقاله ارائه شده در اولین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی و روانشناسی آسیب های اجتماعی و فرهنگی ایران، تهران. بازیابی شده از https://www.civilica.com/Paper-PSCONF01-PSCONF01_621.html

افرادی، م. (1396). بررسی اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر حضور ذهن بر بهزیستی روان‌شناختی و سلامت روان فرزندان. مجله اصول بهداشت روانی، 19(3)، 115-106.

امانی، ر. (1394). شادکامی در دوران سالمندی: نقش عزت نفس. مجله روانشناسی پیری، 2(1)، 80-73.

پورعبدل، س.، پیرانی، ذ.، عباسی، م،. و عباسی، م. (1394). رابطه امید به زندگی و بهزیستی روان‌شناختی با کیفیت زندگی سالمندان. فصلنامه روانشناسی پیری، 1(1)، 65- 57.

حسننژاد، م. (1397). بررسی اثربخشی آموزش مهارتهای زندگی برطرحوارههای هیجانی سالمندان. مقاله ارائه شده در پنجمین کنفرانس بینالمللی روانشناسی، علوم تربیتی و سبک زندگی، دانشگاه پیامنور قزوین. بازیابی شده از https://www.civilica.com/Paper-ICPE05-ICPE05_559.html

حمید، ن.، وطنخواه، م.، و مهرابیزاده هنرمند، م. (1392). اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی به شیوه گروهی بر شادکامی و سرزندگی سالمندان مرد شهر اهواز. مجله پزشکی ارومیه، 24(10)، 811-800.

خانجانی، م.، شهیدی، ش.، فتحآبادی، ج.، مظاهری، م.، و عسکری، ا. (1393). ساختار عاملی و ویژگیهای روانسنجی فرم کوتاه (18 سؤالی) مقیاس بهزیستی روان‌شناختی ریف در دانشجویان دختر و پسر. اندیشه رفتار، 32(8)، 39-27.

خلیلیان، ز.،وافلاکیفرد، ح.(1395). بررسی تأثیر مهارت‌های زندگی بر خودکارآمدی و افزایش شادکامی دانشآموزان دختر دوره دوم متوسطه. پژوهشهای مشاوره، 15(59)، 96-76

رضاپور میرصالح، ی.، فلاح، م.، و صابری، م. (1395). بررسی اثربخشی مداخله مبتنی بر آموزش مهارت‌های زندگی بر کیفیت زندگی زنان سرپرست خانوار. فصلنامه زن و جامعه، 7(1) 102-85.

زمانی، س.، بحرینیان، س. ع.، اشرفی، س.، و مقتدری، ش. (1394). اثربخشی هوش معنوی بر کیفیت زندگی و بهزیستی روان‌شناختی سالمندان ساکن آسایشگاه در بندرعباس. فصلنامه پرستاری سالمندان، 4(1)، 94-82.

سفیدی، ف.، و فرزاد، و. (1391). رواسازی آزمون بهزیستی روان شناختی ریف در دانشجویان دانشگاه عوم پزشکی قزوین. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین، 16(1)، 71-65.

سلیمی بجستانی، ح.، و عابدی، ف. (1392). اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی بر اضطراب، افسردگی و شادکامی مادران دانش‌آموزان مقطع راهنمایی شهرستان کرج در سال تحصیلی 1391-1390. مطالعات روان‌شناسی بالینی، 3(1)، 48-21.

سهرابی، م.، عابدانزاده، ر،. شتای بوشهری، ن،. پارسایی، س،. و جهانبخش، ح. (1395). ارتباط بین بهزیستی روانشناختی و استحکام روانی در سالمندان: نقش میانجی فعالیت بدنی.فصلنامه سالمند، 11(4)، 549-538.

شیرکوند، ن.، غلامی حیدری، س.، عربسالاری، ز.، و عاشوری، ج. (1394). تأثیر آموزش مهارت‌های زندگی بر شادکامی و امید بیماران مبتلا به دیابت نوع دو. پرستاری و دیابت، 3، 19-8.

صیادی سرینی، م،. حجتخواه، م،. رشیدی، ع. (1395). اثربخشی آموزش مهارت‌های مثبت اندیشی بر بهزیستی روان‌شناختی و احساس تنهایی زنان سالمند، مجله روانشناسی پیری، 2(1)، 71-61.

طاهری، م.، یاریاری، ف.، صرامی، غ.، و ادیبمنش، م. (1392). رابطه بین سبک‌های هویت، شادکامی و بهزیستی روان‌شناختی در دانشجویان دانشگاه. فصلنامه دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، 14(1)، 88-72.

فخار، ف.، نوابینژاد، ش.، و فروغان، م. (1387). تأثیر مشاوره گروهی با رویکرد معنادرمانی بر سطح سلامت روان زنان سالمند. مجله سالمندی ایران، 7(2)، 46-32.

علیپور، ا.، و نوربالا، ا. ع. (1378). بررسی مقدماتی پایایی و روایی پرسشنامه شادکامی آکسفورد در دانشجویان دانشگاه‌های تهران. فصلنامه اندیشه و رفتار، 2(5)، 65-55.

مرحمتی، ز.، و فولادچنگ، م. (1396). اثر بخشی آموزش مهارت‌های زندگی با رویکرد اسلامی بر بهزیستی روان‌شناختی یادگیرندگان، فصلنامه مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، 2(2)، 112- 91.

ندیمی، م.، و پیشگر، م. (۱۳۹۴). اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی بر کیفیت زندگی زنان سالمند. مقاله ارائه شده در اولین همایش علمی پژوهشی روانشناسی، علوم تربیتی و آسیب شناسی جامعه. بازیابی شده از https://www.civilica.com/Paper-ASIBCONF01-ASIBCONF01_767.html

نعیمی، ا. (1397). اثربخشی رویکرد تقویت منابع مقابله‌ای خانواده بر بهزیستی روان‌شناختی سالمندان مستمری بگیر سازمان بازنشستگی کشوری. مجله پژوهش‌های مشاوره، 66(17)،210-200.

نوری، ن.، و سقای بی ریا، ن. (1388). بررسی رابطه بین خوش بینی سرشتی و خوشبینی از دیدگاه اسلام با رضایتمندی از زندگی. فصلنامه روانشناسی و دین، 3(29 )، 68-29.

Argyle, M., & Lu, L. (1990). The happiness of extraverts. Personality and Individual Differences, 11, 1011-1017.

Argyle, M., Martin, M. R., & Crossland, J. (1989). Happiness as a function of personality and social encounters. In J. P. Forgas & R. J. M. Innes (Eds.). Recent advances in social psychology: An international perspective (pp. 189- 203). North Holand: Elsevier.

Bhamani, M. A., Khan, M. M., Karim, M. S., & Mir, M. U. (2015). Depression and its association with functional status and physical activity in the elderly in Karachi, Pakistan. Asian Journal of Psychiatry, 14, 46-51.

Candeloro, J. M., & Caromano, F. A. (2007). Effects of a hydrotherapy program on flexibility and muscular strength in elderly women. Revista Brasileira de Fisioterapia, 11(4), 267-272.

Castel, A., Liuch, C., Ribas, J., Borras, L., & Molto, E. (2017). Effects of a cognitive stimulation program on psychological well-being in a sample of elderly long-term care hospital inpatients. Journal of Aging & Mental Health, 21(1), 88-94.

Carmel, S., Raveis, v. H., ORourke, N., & Tovel, H. (2016). Health, coping and subjective well being: results of a longitudinal study of elderly Israeils. Journal of Aging & Mental Health, 12(8), 156-78. doi:10.1080/ 13607863.2016.1141285.

Francis, L. J., Jones, S. H., & Wilcox, C. (2000). Religiosity and happiness: During adolescence, young adulthood, and later life. Psychology and Christianity, 19, 245-257.

Francis, L. J., Robbins, M., & White, A. (2003). Correlation between religion and happiness: A replication. Psychological Reports, 92(1), 51-52.

Dening, T., & Milne, A. (2011). Mental health and care homes. England: Oxford University Press.

Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2008). Facilitating optimal motivation and psychological well-being across life’s domains. Canadian Psychology/Psychologie Canadienne, 49(1), 14-23.

Ferrand, M. P. (2014). Interacting Effects of Multiple Roles on Women's Health. Journal of Health and Social Behavior, 22, 216-236.

Fordyc MW. (2007). A Program to increase happiness: further studies. Journal of Counseling Psychology, 30, 483-498.

Hillis P, Argyle M. (2001). Happiness, introversion-extraversion and happy introverts. Journal of Health and Social Behavior, 30, 595-608.

Han, W., & shibusawa, T. (2015). Trajectory of physical health, cognitive status, and psychological well-being among Chinese elderly. Archives of Gerontology and Geriatrics, 60, 168–177

Jolieng, E., Kromhout, D., Geleijnse, M., & Evik, J. (2016). Loneliness and all-cause cardiovascular, and Nohcardiovascular Mortality in older men. The Zutphen Elderly Study, 24(6), 425-484.

Ryff, C.D., & Singer, B.H., (2006). Best news yet on the six-factor model of well-being. Social Science Research, 35, 1103-1119.

Ryff, C. D., & Keyes, C. L. M. (1995). The structure of psychological well-being revisited. Journal of Personality and Social Psychology, 69(4), 719-727.

Sanderson, W.C., & Scherbov, S. (2015). Faster increases in human life expectancy could lead to slower population aging. Plos One 10e0121922.

Mardanshahi, M. M. (2015). The role of life skills training on happiness and entrepreneurship characteristics of incoming students in Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University students. International Journal of Agriculture and Crop Sciences, 8(3), 406-411.

Moretti Luchesi, B., Alves de Oliveira, N., de Morais, D., Mendes de Paula Pessoa, R., Cristina, S., Hortes, N., Chagas, M. (2018). Factors associated with happiness in the elderly persons living in the community. Archives of Gerontology and Geriatrics, 74, 83–87.

Moeini, B., Barati, M., Farhadian, M., & Heydari Ara, M. (2018). The Association between Social Support and Happiness among Elderly in Iran, Korean Journal of Family Medicine, 39,260-265.

Mohammadi, A., Adalatzadeh Aghdam, G., Kiyani, R., & Sattarzadeh, L. (2011). Investigating effect of life skills training on family functioning of epileptic people's in Tabriz. Procedia Social and Behavioral Sciences, 30, 2316-2318.

Meena, R., Ananda, B., & Madanmohan, T. (2017). Effect of a 12-week yoga therapy program on mental health status in elderly women inmates of a hospice. International Journal of Yoga, 10(1), 240-255

Noor, N. M. (1993). Work and family roles in relation to women’s well-being. Unpublished PhD. dissertation. University of Oxford.

Veenhoven, R. (2003) Happiness in Society. Erasmus University Rotterdam Faculty of social sciences, 1-44.

World Health Organization. (2001). Health news stories: Depression link to heart disease, hostility, depression may boost heart disease. WHO report on mental illness released October, 12(5), 234-245.