اثربخشی درمان متمرکز بر خود-شفقتی بر افزایش بهزیستی روان‌شناختی و کاهش افسردگی در سالمندان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه لرستان، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، گروه روانشناسی، خرم‌آباد، ایران

چکیده

صِرف افزایش امید به زندگی در سالمندان کافی نیست. بلکه افزایش طول عمر انسان و به‌ویژه سالمندان زمانی مفید است که بتوانیم سالمندی پویا را تجربه کنیم، یعنی کیفیت زندگی سالمند نیز مانند کمیت آن اهمیت دارد. هدف این پژوهش بررسی میزان اثربخشی درمان متمرکز بر خود-شفقتی بر افزایش بهزیستی روان‌شناختی و کاهش افسردگی در سالمندان بود. پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش­آزمون-پس­آزمون با گروه کنترل بود. جامعة آماری شامل سالمندان شهر اصفهان بود که از میان 100 نفر که در چند سرای سالمندان مایل به شرکت در پژوهش بودند، 30 نفر از کسانی که طبق آزمون افسردگی سالمندان دچار افسردگی متوسط و شدید بودند به عنوان نمونه انتخاب شدند و پرسشنامه‌های افسردگی سالمندان یسویچ و همکاران و بهزیستی روان‌شناختی ریف را تکمیل نمودند. گروه آزمایش درمان 8 جلسه‌ای متمرکز بر خود-شفقتی را دریافت کرده و در این مدت گروه کنترل هیچ آموزش یا درمان روان‌شناختی دریافت نکردند. داده‌ها با روش تحلیل کوواریانس در برنامة SPSS نسخة 22 مورد تجزیه ‌و تحلیل قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان داد درمان متمرکز بر خود-شفقتی می‌تواند در کاهش میزان افسردگی و افزایش بهزیستی روان‌شناختی سالمندان تأثیر معنادار داشته باشد (001/0=P). با توجه به ارزش و اهمیت قشر سالمند در هر جامعه، پیشنهاد می‌شود برای کاهش افسردگی و افزایش بهزیستی روان‌شناختی در این قشر از آموزش یا درمان متمرکز بر خود-شفقتی استفاده شود.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Self-Compassion Focused Therapy on Increase of Psychological Well-Being and Reduction of Depression in the Elderly

نویسندگان [English]

  • Ali asghar Farokhzadian
  • Fazlolah Mirderekvand
Department of Psychology, Lorestan University, Khorramabad, Iran
چکیده [English]

A mere increase in the old people’s life expectancy is thought not to be adequate, but rather the increment of longevity especially in the old people is beneficial only if dynamic elderly can be experienced. In another word, quality of life seems to be as crucial as its quantity. The current study aimed to investigate the effectiveness of self-compassion focused therapy on the increase of psychological well-being and reduction of depression in the elderly. This research was semi-experimental with pretest and posttest control group design. The statistical population contained the whole aged individuals residing in Isfahan, Iran, in that among 100 persons residing in nursing homes and willing to take part in the study, 30 who suffered from major and moderate depression were selected and asked to fill out Yesavage et al. depression and Ryff’s Psychological Well-Being questionnaires. Self-Compassion focused therapy protocol was executed on the experimental group for eight sessions (two sessions a week), while the control group didn’t receive any psychological intervention or instruction in the same time. It was Multivariate analysis of covariance (MANCOVA) through which data was analyzed using SPSS-22 software. Results indicated that self-compassion focused therapy may decrease depression and increase psychological well-being significantly (P=0.001). Suggested to implement in the aged people to decrease depression and increase psychological well-being is self-compassion focused therapy or instruction according to the value and significance of the old people in any society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Self-Compassion Focused Therapy
  • psychological well-being
  • Depression
  • elderly
اشکانی، ف.، و حیدری، ح. (1393). تأثیر آموزش تنظیم هیجانی بر بهزیستی روان‌شناختی و سبک‌های اسنادی دانش‌آموزان مبتلا به ناتوانی یادگیری مقطع دبستان. ناتوانی‌های یادگیری، 4(1)، 22-6.
افرادی، م. (1395). بررسی اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر حضور ذهن بر بهزیستی روان‌شناختی و سلامت روانی سالمندان. مجله اصول بهداشت روانی، 19، 115-106.
درویزه، ز.، و کهکی، ف. (1387). بررسی رابطه سازگاری زناشویی و بهزیستی روانی. مطالعات زنان، 6(1)، 104-91.
رحیمی­پور، م.، و کرمی، ا. (1393). نقش واسطه‌گری هوش معنوی با بهزیستی روان‌شناختی و رضایت از زندگی در سالمندان شهرستان مهریز (یزد). فصلنامه علمی-پژوهشی طب توانبخشی، 3(3)، 81-72.
سهرابی، م.، عابدان زاده، ر.، شتاب بوشهری، ن.، پارسایی.، س.، و جهانبخش، ح. (1396). ارتباط بین بهزیستی روان شناختی و استحکام روانی در سالمندان: نقش میانجی فعالیت بدنی. مجله سالمند، 11(4)، 549-538.
شهبازی، م.، فروغان، م.، سلمان روغنی، ر.، و رهگذر، م. (1395). ارتباط ناتوانی با افسردگی، وضعیت شناختی و روحیه در سالمندان. نشریه علمی پژوهشی سالمند، 11(1), 141-132.
صادقی، م.، و بازقلعه، م. (1396). بررسی ارتباط افسردگی و کیفیت زندگی در سالمندان مقیم و غیر‌مقیم سرای سالمندان شهرستان شاهرود. مجله دانش و تندرستی در علوم پایه پزشکی، 12(1)، 15-8.
صفاری­نیا، م.، و درتاج، ا. (1396). اثربخشی معنادرمانی گروهی بر امید به زندگی و بهزیستی روانی و اجتماعی سالمندان زن ساکن آسایشگاه‌های شهر دبی. مجله سالمندی ایران، ۱۲ (۴)، 493-482.
صیادی سرینی، م.، حجت­خواه، م.، و رشیدی، ع. (1395). اثربخشی آموزش مهارت‌های مثبت اندیشی بر بهزیستی روان‌شناختی و احساس تنهایی زنان سالمند. روان‌شناسی پیری، 2(1)، 71-61.
طاهرکرمی، ژ.، حسینی، ا.، و دشت­بزرگی، ز. (1397). اثربخشی درمان مبتنی بر شفقت خود بر تاب‌آوری، خود گسستگی، امید به زندگی و بهزیستی روان‌شناختی زنان در حال یائسگی شهر اهواز. سلامت اجتماعی، 5(3)، 197-189.
کریمی، م.، اسماعیلی، م.، و آرین، س.خ. (1389). اثربخشی درمان مرور زندگی بر کاهش شدت افسردگی زنان سالمند. مجله سالمندی ایران، ۵(2)، 35-26.
گل پرور، م.، و مصاحبی، م.ر. (1396). پیش‌بینی بهزیستی معنوی سالمندان از طریق مؤلفه‌های سرمایه‌روان‌شناختی. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 16(3)، 12-4.
گل پور، ر.، ابوالقاسمی، ع.، احدی، ب.، و نریمانی.، م. (1393). اثربخشی آموزش خود-دلسوزی شناختی و درمان متمرکز بر هیجان بر بهبود کیفیت زندگی دانش آموزان مبتلا به افسردگی. روان‌شناسی بالینی، 6(1)، 64-53.
محمدزاده، ا.، دولتشاهی، ب.، و محمدخانی، پ. (1390). اثربخشی درمان خاطره­پردازی انسجامی بر نشانه‌های افسردگی سالمندان. مجله سالمندی ایران، 6(1)، 58-49.
مسعودنیا، ا. (1395). ادراک و باورها نسبت به سالخوردگی و تأثیر آن بر سلامت عمومی سالمندان: ارزیابی الگوی خودگردانی. مجله سالمندی ایران، 11(2)، 321-310.
معتمدی، ع.، برجعلی، ا.، و صادقپور، م. (1397). پیش‌بینی بهزیستی روان‌شناختی سالمندان بر اساس توان مدیریت استرس و حمایت اجتماعی. نشریه علمی-پژوهشی سالمند، 13(1)، 109-98.
ملکوتی، س.ک.، فتح‌الهی، پ.، میراب‌زاده، آ.، صلواتی، م.، و کهانی، ش. (1385). هنجار‌یابی مقیاس افسردگی سالمندان (GDS)؛ فرم ۱۵ سؤالی در ایران. پژوهش در پزشکی. ۳۰ (۴)، 369-361.
نوربالا، ف.، برجعلی، ا.، و نوربالا، ا. (1392). اثر تعاملی «شفقت ‌به‌ خود» و نشخوار فکری بیماران افسرده در «درمان مبتنی بر شفقت». دوماهنامه علمی-پژوهشی دانشور پزشکی، ۲۰(۱۰۴)، 84-77.
نوروزی، ا.، مرادی، ع.ر.، زمانی، ک.، و حسنی، ج. (1396). مقایسه اثربخشی معنادرمانی مبتنی بر اندیشه‌های مولانا با درمان پذیرش و تعهد در بهزیستی روان شناختی سالمندان. فصلنامه پژوهش در سلامت روان‌شناختی، 11(3)، 61-41.
نوری، ح. (1395). شفقت و ذهن‌آگاهی. تهران: انتشارات کیان افراز.
Alexopoulus, G. (2001). Pharmacotherapy of depressive disorders in older patients.Minneapolis: McGraw-Hill Health Care information.
Bennett-Goleman, T. (2001). Emotional alchemy: How the mind can heal the heart. New York: Three Rivers Press.
Cole, M. G., & Dendukuri, N. (2003). Risk factors for depression among elderly community subjects: a systematic review and meta-analysis. American Journal of Psychiatry, 260(6), 2272-2286.
Collins, R. N., Gilligan, L. J., & Poz, R. (2017). The evaluation of a compassion-focused therapy group for couples experiencing a dementia diagnosis. Clinical gerontologist, 11, 1-13.
Festy, P. (2018). The Comparative Study: Self-Acceptance, Environmental Development and Depression on Elderly. Health Notions, 2(2), 165-182.
Gilbert, P. (2009). Introducing Compassion Focused-Therapy. Advance psychiatry treatment, 15(2), 199–208.
Homan, K. J. (2016). Self-compassion and psychological well-being in older adults. Journal of Adult Development, 23(2), 111-119.
Kahlbaugh, P. E., Sperandio, A. J., Carlson, A. L., & Hauselt, J. (2011). Effects of playing Wii on well-being in the elderly: Physical activity, loneliness, and mood. Activities, Adaptation & Aging, 35(4), 331-344.
Kang, K. B., & Cha, J. W. (2010). Causal relationship between the elderly people's leisure activity and their self-esteem, helplessness, loneliness, leisure satisfaction, life satisfaction, and happiness. Korean Journal of Exercise Rehabilitation, 6(4), 39-51.
McDonald, W. M., Petrides, G., Aaronson, S. T., & Posse, P. R. (2018). The Assessment and Management of Treatment Resistant Depression in the Elderly. The American Journal of Geriatric Psychiatry, 26(3), 52-58.
 
 
Neff, K. D. (2009). The Role of self-compassion in development: A healthier way to relate to oneself. Human Development, 52, 211-214.
Neff, K. D. (2016). The self-compassion scale is a valid and theoretically coherent measure of self-compassion. Mindfulness, 7(1), 264-274.
Perez-Blasco, J., Sales, A., Meléndez, J. C., & Mayordomo, T. (2016). The effects of mindfulness and self-compassion on improving the capacity to adapt to stress situations in elderly people living in the community. Clinical Gerontologist, 39(2), 90-103.
Ritchie, J. E. (2014). Self-compassion for women in later midlife: A feminist approach to conscious aging (Doctoral dissertation). Saybrook University.
Ryff, C. D. (2018). Well-being with soul: Science in pursuit of human potential. Perspectives on Psychological Science, 13(2), 242-248.