اثربخشی آموزش تاب‌آوری بر اضطراب مرگ و امید به زندگی زنان سالمندان مقیم سرای سالمندان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مشاوره، دانشگاه ازاد اسلامی واحد ابهر، ابهر، ایران

2 گروه روانشناسی، دانشگاه ازاد قزوین، قزوین، ایران

چکیده

در سال‌های اخیر جمعیت سالمندان به طور چشمگیری افزایش ‌یافته ‌است‌.‌ جامعه سالمندان به دلیل کاهش فعالیت و تحرک‌، از دست دادن دوستان و نزدیکان، ضعف و ناتوانی‌های جسمی و انزوای ‌اجتماعی، احساس ناامیدی و اضطراب مرگ بیشتری را تجربه می‌کنند‌. پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش تاب­آوری بر اضطراب مرگ و امید به زندگی زنان سالمند استان قزوین انجام شد. روش پژوهش نیمه­آزمایشی با طرح پیش­آزمون-پس­آزمون و گروه کنترل بود. جامعه پژوهش کلیه زنان سالمند مقیم در دو سرای سالمند استان قزوین در بهمن ماه 1394 تا مردادماه 1395 به تعداد 50 نفر بودند. نمونه مورد مطالعه 30 نفر از زنان سالمندی بودند که در پرسشنامه اضطراب مرگ تمپلر نمره بالا و در پرسشنامه امیدواری اشنایدر نمره پایین کسب کرده بودند که به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. گروه آزمایش 9 جلسه آموزش تاب­آوری دریافت کردند و گروه کنترل در مدت پژوهش هیچ مداخله­ای دریافت نکردند. داده‌ها به وسیله تحلیل کوواریانس تک متغیره مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و نتایج نشان داد که آموزش تاب­آوری در کاهش اضطراب مرگ و افزایش امید به زندگی مؤثر است (01/0P<). در نتیجه با توجه به وضعیت خاص جامعة سالمند مقیم سرای سالمندان و آسیب­پذیری آنها از نظر امیدواری و اضطراب مرگ و با توجه به اثربخشی آموزش تاب­آوری بر این متغیرها در پژوهش حاضر، لزوم کاربست آموزش‌های متمرکز بر تاب‌آوری در کاهش‌ اضطراب مرگ و افزایش امید به زندگی سالمندان ضروری است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Teaching Tolerance on Anxiety of Death and Life Expectancy of Aged Women Residing in Nursing Homes

نویسندگان [English]

  • Mohammad Ghamari 1
  • Ashrafosadat Mir 2
1 Department of counseling, islamic azad university. abhar,iran
2 Department of psychology, islamic azad university,gazvin, iran
چکیده [English]

The share of the elderly population has increased significantly in recent years. Elderly population is believed to feel more hopeless and death anxiety due to the reduction of activity and mobility, losing friends and relatives, physical weakness and infirmity, and social isolation. Therefore, the aim of the current study was to investigate the effectiveness of teaching tolerance on the anxiety of death and life expectancy of the aged women living in Qazvin, Iran. This research was semi-experimental with the pretest and posttest control group design. The statistical population included the whole 50 aged women residing in two nursing homes located in Qazvin from January 2016 to July 2016. Assigned randomly into two groups of experimental and control, the statistical sample included 30 aged women who scored higher and lower than the cut-off point in Templar’s death anxiety and snyder’s hope questionnaires, respectively. Teaching tolerance protocol was executed on the experimental group for nine sessions (two sessions a week), while the control group didn’t receive any intervention at the same time. Data analyzed through Analysis of Covariance (ANCOVA) indicated that teaching tolerance is effective on the reduction of death anxiety and increase of life expectancy (P<0/01). Therefore, given the special situation of elderly population residing in nursing homes and their vulnerability against life expectancy and anxiety of death, and as for the effect of teaching tolerance on aforesaid variables, tolerance based teaching seems to be crucial to utilize to decrease death anxiety and increase life expectancy in the elderly population.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Resilience؛ death anxiety؛ life expectancy
  • elderly
احمدی، ر.، و شریفی­درآمدی، پ. (1393). پژوهشی بررسی اثربخشی آموزش تاب­آوری بر سلامت­روان افراد مبتلا به وابستگی مواد در کانون توسکای شهر تهران. فصلنامه مطالعات روانشناسی بالینی، 16، 17-1.
برقی ایرانی، ز.، بگیان کوله­مرز، م.ج.، و هزاری، ز. (1395). اثربخشی آموزش تاب‌آوری بر بهبود کیفیت زندگی پرستاران. فصلنامه مدیریت پرستاری، 4(5)، 18-9.
پورجعفری، ح. و آبائی، ح. (1381). بررسی و مقایسه ضریب سالمندی در ایران طی دو سرشماری عمومی نفوس و مسکن: سال‌های 1365 و 1375. اولین کنگره بررسی مسائل سالمندی در ایران و جهان، دانشگاه توانبخشی و علوم بهزیستی، تهران.
حسن­زاده ، ا.، زهراکار، ک.، و زارع، م. (1391). بررسی اثربخشی مشاوره گروهی به شیوه معنادرمانی بر کاهش ناامیدی در زندگی معلولان ضایعه نخاعی پس از زلزله شهرستان زرند. مجله مطالعات روانشناختی، 8 (1)، 68-51.
حسینی قمی، ط.، و سلیمی بجستانی، ح. (1391). اثربخشی آموزش تاب‌آوری بر استرس مادران دارای فرزند مبتلا به سرطان در بیمارستان امام خمینی تهران. فصلنامه روانشناسی سلامت، 4، 109-97.
خلجی، ط. (1386). بررسی رابطه بین امید، منبع مهار تحصیلی و موفقیت تحصیلی دوره پیشدانشگاهی شهر تهران در سال تحصیلی 86-85 (پایان­نامه کارشناسی ارشد چاپ نشده)، دانشگاه الزهرا، تهران.
دشت بزرگی، ز.، سواری، ک.، و صفرزاده، س. (1395). اثربخشی معنویت درمانی اسلامی بر احساس تنهایی و اضطراب مرگ سالمندان. مجله روا­­ن­شناسی پیری، 3(2)، 186-177.
رجبی ، غ.ر .، بحرانی ، م. (1380). تحلیل عاملی سؤال‌های مقیاس اضطراب مرگ. مجله روان­شناسی، 20، 345-331 .
صدری دمیرچی، ا.، رمضانی، شکوفه. (1395). اثربخشی درمان وجودی بر احساس تنهایی و اضطراب مرگ در سالمندان. مجله روان­شناسی پیری 1(2)، 12-1.
صیادی­سرینی، م.، رشیدی، ع. ر.، و حجتخواه، س. م. (1394). اثربخشی آموزش مهارت‌های مثبت­اندیشی بر بهزیستی روان‌شناختی و احساس تنهایی زنان سالمند. مجله روا­ن­شناسی پیری، 1(2)، 71-61
غلامی، س.، و واحدی، ش. (1394). اثربخشی آموزش برنامه تاب­آوری پن بر تنظیم شناختی هیجان افراد افسرده. مجله پزشکی ارومیه، 12(26)، 1027-1019.
فرنام، ع. (1395). تأثیر آموزش مثبت نگری در افزایش کیفیت زندگی و امید به زندگی سالمندان. پژوهش­نامه روانشناسی مثبت، 5، 88-75.
قربانعلی­پور، م.، و اسماعیلی، ع. (1389). تعیین اثربخشی معنادرمانی بر اضطراب مرگ در سالمندان. مجله فرهنگ مشاوره و روان­درمانی، 9، 68-53.
کاپلان ، سادوک. (1394). خلاصه روان پزشکی بالینی (ترجمه ف. رضاعی). تهران: انتشارات ارجمند (تاریخ انتشار به زبان اصلی، 2015).
کرمانی، ز.، خداپناهی، م.ک.، و حیدری، م. (1390). ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس امید اشنایدر.فصلنامه روان شناسی کاربردی، 19، 7-2.
کوهساریان، پ. (1387). بررسی تأثیر امیددرمانی بر کاهش افسردگی زنان دیابتیک در مرکزپژوهش‌های دیابت سمنان (پایان­نامه کارشناسی ارشد چاپ نشده). دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.
گل محمدیان، م.، نظری، ح.، و پروانه، آ. (1395). اثربخشی معنادرمانی گروهی بر اضطراب مرگ و سازگاری اجتماعی سالمندان. مجله روانشناسی پیری، 2(3) ، 175-167.
محمدی، م.، نوری مقدم، ث.، شهسوارانی، ا.م.، و سبزه­آرای. ل. (1392). مقایسة رابطة حرمت خود با سلامت روانی در پیش­بینی اضطراب مرگ. مجله علوم روانشناختی، 74، 364-343.
محمودی، ق.، نیاز آذری،ک.، و صنعتی، ط. (1391). ارزیابی سبک زندگی در سالمندان. فصلنامه سلامت خانواده، 3(3)، 54-50 .
مؤمنی، خ. م.، جلیلی، ز.، محسنی، ر.، کرمی، ج.، سعیدی، م.، و احمدی، س. م. (1394). اثربخشی آموزش تاب‌آوری بر کاهش علائم اضطراب نوجوانان مبتلا به بیماری قلبی. مجله تحقیقات بالینی در علوم پیراپزشکی، 4(3)، 119-112.
نامنی، س. (1397). اثربخشی خاطره­گویی به شیوه گروهی بر اضطراب مرگ و امید به زندگی سالمندان مادر شهر سبزوار (پایان­نامه کارشناسی ارشد چاپ نشده)، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سبزوار.
نصیری، ح. ا.، و جوکار، ب. (1387). معناداری زندگی، امید، رضایت از زندگی و سلامت روان در زنان. پژوهش زنان، 6(2)، 176-157.
نوری پور، ر.، علیخانی، م.، حسینیان، س.، سهیلی­زاده، س.، و محمدی­فر، م. ع. (1394). اثربخشی خاطره پردازی گروهی بر شادکامی و امید به زندگی سالمندان. مجله روانشناسی پیری، 3، 165-147.
Bos, A. E. R., Huijding, J., Muris, P., Vogel, L. R.R., & Biesheuvel. J. (2010). Global, contingent and implicit self-esteem and psychopathological symptoms in adolescents. Original Research Article Personality and Individual Differences, 48(3), 311-316.
 Bowling, A. (2011). Do older and younger people differ in their reported well-being? A national survey of adults in Britian. Family pactice, 28 (2), 145-155.
Burke, B. L., Martens, A., & Faucher, E. H. (2010). Two decades of terror management theory: A meta-analysis of mortality salience research. Personality and Social Psychology Review, 14, 155-195.
Chop w. C., Farrell, G., & Miller, W.C. (2001). Social aspect of againg in nursing care of older person. Philadelphia: McGRAW Hill.
Gailliot, M., schmeichel, B. I, & Baumeister, R .F (2006). Self-regulatory processes defend against the threat of death: Effects of self-control depletion and trait self-control on thoughts and fears of dying. Journal of personality and social psychology,91(1), 49-62.
Kamyab Mansori, Y., Dolatian, M., Shams, J., & Nasiri, M. (2017). Relationship between Death Anxiety and Spiritual Well-Being in Patients with Gynecologic Cancer. Advances in Nursing & Midwifery, 27(2), 28-34.
Leontopoulou, S., & Triliva, S. (2012). Explorations of Subjective Wellbeing and Character Strengths among a Greek University Student Sample. International Journal of Wellbeing, 2(3), 251-270
Lopez, S. J., Snyder, C. R., & Pedrotti, J. T. (2006). Hope: many definitions, many measures. In C. R. Snyder & S. J. Lopz (Eds.), Positive psychological Assessment: A handbook of models and measures.Washington, DC, US: American Psychological Association.
Masten, A. S. (2001). Ordinary magic: Resilience processes in development. American Psychology, 56, 227-238
Roger J. S, Michele, y. w, sue, R, Gail, J., & Josephine, M. C. (2016). Knowing, planning for and fearing death: DO adults with intellectual disability and disability staff differ? Journal of Research in Developmental Disabilities, 4(12), 47-59.
Siedlecki, K. L., Salthouse, T. A., Oishi, S., & Jeswani, S. (2014). The relationship between social support and subjective well-being across age. Social Indicators Research, 117(2), 561-576.
 Sinoff, G. (2017). Thanatophobia (Death anxiety) in the elderly: the problem of the Childs inability to assess their own parents' death anxiety state. Journal of Geriatric Medicine, 4, 1-5.
Snyder, C. R. & Peterson, C. (2000). Handbook of hope: the measures & applications. Sandiago: Academic press.