اثربخشی ذهن آگاهی بر نگرش‌های ناکارآمد و نشانه های افسردگی در زنان سالمند مبتلا به اختلال افسردگی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه روان شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر ذهن‌آگاهی بر نگرش‌های ناکارآمد و نشانه­های افسردگی در زنان سالمند مبتلا به اختلال افسردگی انجام شد. روش پژوهش، نیمه آزمایشی با طرح پیش‌آزمون، پس­آزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. جامعه‌ی پژوهش شامل کلیه‌ی زنان سالمند مبتلا به افسردگی اساسی شهر قزوین در سال 1394 بود که به روش نمونه‌گیری در دسترس، تعداد 70 نفر به طرح پژوهشی معرفی شدند و بر اساس ملاک‌های ورود به پژوهش 30 نفر (زن سالمند) در طرح نهایی قرار گرفتند و در قالب دو گروه آزمایش و کنترل همتا شدند. ضمن اینکه شرکت‌کنندگان هر دو گروه توسط روانپزشک تحت دارودرمانی قرار داشتند، شرکت‌کنندگان گروه آزمایش، تحت هشت جلسه گروهی ذهن‌آگاهی قرار گرفتند. پس از پایان مداخله در هر دو گروه، پس‌آزمون اجرا شد و بعد از یک ماه پیگیری انجام شد. داده‌ها به کمک روش آماری تحلیل کوواریانس چندمتغیره تحلیل شدند و نتایج نشان داد که ذهن‌آگاهی بر کاهش نگرش‌های ناکارآمد مؤثر نبوده ولی بر کاهش نشانه­های افسردگی مؤثر بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Mindfulness on Dysfunctional Attitudes and Depressive Symptoms among Elderly Women with Major Depressive Disorder

نویسنده [English]

  • Alireza Kakavand
چکیده [English]

 
The purpose of the current study was to investigate the effectiveness of mindfulness on dysfunctional attitudes and depression symptoms in elderly patients suffering from major depression disorder. The design of this study was quasi experimental, pretest-posttest control group. The subjects of the study included all elderly women suffering from major depression in Qazvin during the year 2016. By using convenience sampling method, 70 of them were selected. Finally, according to the inclusion criteria, 30 patients (elderly women) were selected and divided into a control and an experimental group. Patients in both groups received drug therapy prescribed by a psychiatrist. Also eight group sessions of mindfulness were organized for the experimental group. After the intervention in both groups, the post-test was performed, followed up after one month. Using statistical method of multivariate analysis of covariance (MANCOVA) the data was analyzed and the results showed that mindfulness was not effective on reducing dysfunctional attitudes. However, it was effective on reducing depression symptoms.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mindfulness
  • dysfunctional attitudes
  • Depression
  • elderly women
امیدی، ع.، محمدخانی، پ.، دولتشاهی، پ.، و پورشهباز، ع. (1387). اثربخشی درمان ترکیبی روش حضور ذهن مبتنی بر درمان شناختی و درمان رفتاری-شناختی بر نشانگان روان پزشکی بیماران مبتلا به اختلال افسردگی اساسی.  فصلنامه علمی پژوهشی فیض، 12(2)، 27-21.
آذرگون، ح.، و کجباف، م. (1389). اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی بر کاهش نگرش ناکارآمد و افکار خودآیند دانشجویان افسرده دانشگاه اصفهان. مجله روانشناسی، 14(1)، 95-80.
آذرگون، ح.، کجباف، م.، مولوی، حسین.، و عابدی، م. (1388). اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی بر کاهش نشخوار فکری و افسردگی دانشجویان دانشگاه اصفهان. نشریه دانشور رفتار، 16(34)، 20-13.
حمیدپور، ح. (1384). مقایسه کارایی و اثربخشی شناخت‌درمانی تیزدل با شناخت‌درمانی بک در درمان افسرده­خویی. فصلنامه اندیشه و رفتار، 11(2)، 163-150.
سادوک، ب.، و سادوک، و. (1387). خلاصه روانپزشکی علوم رفتاری روانپزشکی بالینی (ترجمه ف. رضاعی). تهران: انتشارات ارجمند. (تاریخ انتشار به زبان اصلی، 2007)
ستارپور، ف.، احمدی، ع.، و صادق زاده، س. (1394). اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی بر کاهش نشانه­های افسردگی دانشجویان. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی گرگان، 17(3)، 88-81.
عاقبتی، ا. (1385). اثربخشی شناختی رفتاری بر روابط بین فردی، اضطراب و نگرش های ناکارآمد در دانشجویان (پایان­نامه کارشناسی ارشد چاپ نشده). دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی ایران، تهران.
کاویانی، ح.، جواهری، ف.، و بحیرانی، ه. (1384). اثر بخشی شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی در کاهش افکار خودآیند منفی، نگرش­های ناکارآمد، افسردگی و اضطراب با پیگیری 60 روزه. تازه­های علوم شناختی، 7(1)، 59-49.
کاویانی، ح.، حاتمی، ن.، و شفیع آبادی، ع. (1387). اثربخشی درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر کیفیت زندگی افراد افسرده (غیربالینی). تازه­های علوم شناختی، 10(4)، 48-39.
کلارت، د.، و فربورن، ک. (1385). درمان­های شناختی رفتاری: دانش و روش­های کاربردی رفتاردرمانی شناختی (ترجمه ح. کاویانی). تهران: نشر کاویان. (تاریخ انتشار به زبان اصلی، 1997)
محمدخانی، پ.، و دابسون، ک. اس. (1384). اثربخشی درمان ترکیبی (شناخت‌درمانی مبتنی بر حضور ذهن و رفتاردرمانی شناختی)، رفتاردرمانی شناختی نوین و درمان معمول در پیشگیری از عود افسردگی. طرح پژوهشی مشترک دانشگاه علوم بهزیستی و دانشگاه کلگری.
مهری آدریانی، م.، مجدی نسب، ن.، و شرف الدین­زاده، ن. (1392). رابطه افسردگی و استرس با کیفیت زندگی بیماران آلزایمری. مجله روان­شناسی اجتماعی، 8(27)، 54-43.
Barua, A., Ghosh, M. K., Kar, N., & Basilio, M. A. (2011). Prevalence of depressive disorders in the elderly. Annals of Saudi Medicine, 31(6), 620–624.
Beeverse, G., Miller, W., Keitner, I., & Pyan, C. (2003). Cognitive predictors of symptom return following depression treatment. Journal of Abnormal Psychology, 112(3), 488-496.
Bishop, S. T. (2004). Mindfulness: a proposed operational definition. Mindfulness in medicine health care. Society Research Article, 4(3), 2-23.
Bohlmeijer, E., Prenger, R., Taal, E. & Cuijpers P. (2010). The effects of mindfulness-based stress reduction therapy on mental health of adults with a chronic medical disease: A meta-analysis. Journal of Psychosomatic Research, 36 (68), 539-544.
Cristopher, G. (2004). What is mindfulness? Insight Journal, 12(3), 24-29.
Fresco, M., Heimberg, G., Abramwitz, A., & Berta, T. (2005). The effect of a negative mood priming challenge of dysfunctional attitudes explanatory style and explanatory flexibility. The British Journal of Clinical Psychology, 45(2), 167-183.
Goldin, P. R. & Gross, J. J. (2010). Effects of mindfulness based stress reduction (MBSR) on emotion regulation in social anxiety disorder. Emotion, 25(10), 83-91.
Goldney, R. D., Fisher, I. J., Dal Grandy, E., & Taylor, A. W. (2004). Subsyndromal depression prevalence use of health services and quality of life in Australian population. Social Psychiatric Epidemiology, 599(4), 295-298.
Graaf, L. E., Roelofs, J., & Huibers, M. J. (2009). Attitudes in the general population: The dysfunctional attitudes scale (form A) Revised. Cognitive Therapy and Research, 33(4), 345-355.
Halvorsen, M., Wang, S. E., Eiseman, M., & Waterol, K. (2009). Dysfunctional attitudes and early maladaptive schema as predictors of depression: A Year follow up study. Journal of Cognitive Therapy and Research, 34(4), 368-379.
Ivanoski, B., & Malhi, G. (2007). The psychological and neurophysiological concomitants of mindfulness forms of meditation. Acta Neuropsychiatrica, 19(2), 76-91.
Kabat-Zinn, J., Massion, A. O., Kristeller, J., Peterson, L. G., Fletcher, K. E., Pbert, L.,
 
… Santorelli, S. F. (1992). Effectiveness of a meditation-based stress reduction program in the treatment of anxiety disorders. American Journal of Psychiatry, 149, 936–943.
Li, N., Chen. G., Zeng. P., Pang. Z., Pang. J., Gong. H., … Zheng. X. (2016). Prevalence of depression and its associated factors among Chinese elderly people: A comparison study between community-based population and hospitalized population. Psychiatry Research, 243 (3), 87-91.
Maxwell, L., & Duff, E. (2016). Mindfulness: An effective prescription for depression and anxiety. The Journal for Nurse Practitioners, 12(6), 403-409.
Santorelli, S. F. (2011). Qualification and recommended guidelines for MBSR teachers mindfulness in medicine health care. Society Research Article, 12(4), 32-39.
Segal, Z. V., Teasdel, J. D., & Williams, J. M. (2002). Mindfulness based cognitive therapy for depression. New York: Guilford press.
Teasdale, J. D. (1990). Emotion and two kinds of meaning: Cognitive therapy and applied cognitive science. Behavior Research and Therapy, 31(3), 339-345.
 Yohannes. A. (2016). Depression in survival following acute infection. Journal of psychosomatic research, 90(2), 82-96.