مدل‌یابی علّی کیفیت زندگی بر اساس حساسیت اضطرابی با میانجی‌گری اجتناب تجربی در سالمندان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

2 دانشگاه محقق اردبیلی

3 موسسه آموزش عالی حکیم نظامی، واحد قوچان

چکیده

با توجه به افزایش جمعیت سالمند در جوامع متفاوت، توجه به نیازهای اولیه و سلامت جسمی، ذهنی و کیفیت زندگی آنها موضوع حائز اهمیتی است. بنابراین، هدف پژوهش حاضر مدل­ یابی علّی کیفیت زندگی سالمندان بر اساس حساسیت اضطرابی با میانجی ­گری اجتناب تجربی بود.روش پژوهش توصیفی و از نوع معادلات ساختاری بود. جامعه­ آماری شامل کلیه سالمندان مقیم سراهای سالمندان شهرستان اردبیل بود که از میان آنها دو سرای سالمندان ماندگاران و آتا به طور تصادفی انتخاب شد و از بین آنها 150 نفر به روش نمونه ­گیری دردسترس انتخاب شدند. ابزار جمع ­آوری اطلاعات شامل پرسش­نامه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی، پرسش­نامه حساسیت اضطرابی ریس و همکاران، مقیاس پذیرش و عمل هیز و همکاران بود. تجزیه و تحلیل داده ­ها با استفاده از مدل ­یابی معادلات ساختاری و از طریق نرم­ افزارهای SPSS نسخه 23 وLisrel نسخه 8/8 انجام شد.براساس نتایج بدست آمده مدل­ علّی رابطه بین حساسیت اضطرابی، اجتناب تجربی و کیفیت زندگی سالمندان بر اساس شاخص ­های مختلف برازش تأیید ­شد. حساسیت اضطرابی و اجتناب تجربی بر کیفیت ­زندگی سالمندان اثر مستقیم دارند. همچنین حساسیت اضطرابی از طریق اجتناب تجربی بر کیفیت ­زندگی سالمندان تأثیر غیرمستقیم دارد (05/0>P). بنابراین، حساسیت اضطرابی و اجتناب تجربی نقش مهمی در کیفیت زندگی سالمندان ایفا می­ کنند و هدف قرار­ دادن این دو مؤلفه به وسیله درمان ­هایروان­شناختی می ­تواند در افزایش کیفیت زندگی سالمندان مؤثر باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Causal Modeling for the Quality of Life Based on Anxiety Sensitivity Through the Mediating Role of Experiential Avoidance in the Elderly

نویسندگان [English]

  • Sanaz eyni 1
  • Seyed Ali Hosseini 2
  • Matineh Ebadi 2
  • Mehrdad Mohammadzadeh 3
1 ., Department of Psychology, Faculty of Educational Sciences and Psychology, University of Mohaghegh Ardabili, Ardebil, Iran
2 University of Mohaghegh Ardabili
3 Hakim Nezami Institute of Higher Education, Quchan
چکیده [English]

Given the increasing population of elderly in different societies, it is important to pay attention to their basic needs and their physical, mental health and quality of life. Therefore, the present study aimed to determine the causal model of quality of life of the elderly based on anxiety sensitivity through the mediating role of experiential avoidance. It was a descriptive and structural equations study. The statistical population of this study included all elderly people living in nursing homes in Ardabil, among which two homes, Mandegaran and Atta, were randomly selected, and 150 elderlies were selected using convenience sampling. World Health Organization quality of life questionnaire, Reiss and Peterson anxiety sensitivity questionnaire, acceptance and action questionnaire of Hayes et al. were used to collect data. Data were analyzed using structural equation modeling using SPSS 23 and Lisrel 8.8. Based on the results, the causal model confirmed the relationship between anxiety sensitivity, experiential avoidance and life quality of elderly based on different fit indices. Anxiety sensitivity and experiential avoidance showed a direct influence on quality of life of the elderly; also, anxiety sensitivity indirectly effected on life quality of the elderly through experiential avoidance (P<0.05). Therefore, anxiety sensitivity and experiential avoidance play an important role in life quality of the elderly and targeting these two components by psychological therapies could be effective in enhancing life quality of the elderly.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quality of Life
  • Anxiety Sensitivity
  • Experimental Avoidance
  • Elderly
اسمعیلی، ر.، و اسماعیلی، م. (1397). کیفیت زندگی سالمندان: مطالعه­ی فراترکیب. پژوهش در دین و سلامت، 4(2)، 116-105.
ایمان­زاده، ع.، و همراه­زاده، م. (1396). شناسایی عوامل تسهیل­گر و بازدارنده کیفیت زندگی در زنان و مردان سالمند (تحقیق پدیدارشناسی). سالمندی (مجله سالمندی ایران)، ۱۲(۴)،۴۳۰-۴۴۵.
بیرامی، م.، اکبری، ا.، قاسم­پور، ع.، و عظیمی، ز. (1391). بررسی حساسیت اضطرابی، فرانگرانی و مؤلفه‌های تنظیم هیجانی در دانشجویان با نشانگان بالینی اضطراب اجتماعی و بهنجار. مطالعات روانشناسی بالینی، 2(8)، 69-40.
حبیبی، س، ع.، نیکپور، ص.، سیدالشهدایی، م.، و حقانی، ح. (1385). رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت و عوامل مرتبط در سالمندان. نشریه پرستاری ایران، ۱۹(۴۷)، ۳۵-۴۸.
ذبیحی­مداح، ب، ز.، و آقاجانی مرساء، ح. (1398). ابعاد کیفیت زندگی سالمندان با مرور پژوهش­های پیشین. رفاه اجتماعی، 19(75)، 123-181.
شکوهی، ف.، توسلی، ا.، امیری­پور، آ.، و کاویانی، ف. (1398). کیفیت زندگی سالمندان ساکن سراهای سالمندان شهرکرد. فصلنامه پرستاری، مامایی و پیراپزشکی، 5(4)، 84-93.
شهنازی، ح.، و سبحانی، آ. (1394). بررسی و مقایسه حیطه­های مختلف سبک زندگی سالم سالمندان ساکن خانه سالمندان شهر اصفهان. سالمند: مجله سالمندی، 10(4)، 201-192.
عطادخت، ا.، رحیمی، س.، و ولی­نژاد، س. (1397). نقش سبک زندگی ارتقا‌‌ دهنده سلامت و جهت‌گیری مذهبی در پیش‌بینی کیفیت زندگی و اضطراب مرگ در سالمندان. فصلنامه روانشناسی پیری، 4(2)، 154-143.
قدم­پور، ع.، و مشرقی، ش. (1396). رابطه سلامت معنوی، بهزیستی ذهنی و کیفیت زندگی با اضطراب مرگ در سالمندان. فصلنامه روانشناسی پیری، 3(2)، 106-97.
کاظمی، ن.، سجادی، ح.، و بهرامی، گ. (1398). کیفیت زندگی سالمندان ایرانی: یک مطالعه مروری. سالمند: مجله سالمندی ایران، ۱۳(۵)، 533-518.
لطیفی، ز.، کیانی، م.، و یوسفی ز. (1398). مدل سازی معادلات ساختاری امید به زندگی سالمندان بر اساس حساسیت اضطرابی حمایت اجتماعی و ادراک درد. سالمند: مجله سالمندی ایران، 14(2)، 199-188.
میرزایی، م.، دارابی، س.، و باباپور، م. (1396). سال‌خوردگی جمعیت در ایران و هزینه‌های رو به افزایش بهداشت و درمان. سالمند: مجله سالمندی ایران، ۱۲(۲)، 169-156.
میکائیلی، ن.، احمدی، ش.، و قوامی لاهیجی، ه. (1398). مقایسه اجتناب تجربی و تحمل آشفتگی هیجانی در زنان وابسته به مواد و عادی. مطالعات روانشناختی، 15(2)، 92-80.
نجات، س.، منتظری، ع.، هلاکویی نایینی، ک.، محمد، ک.، و مجدزاده، س ر. (1385). استاندارد سازی پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت (WHOQOL-BREF): ترجمه و روان­سنجی گونه ایرانی. مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، ۴(۴) ،12-1.
 
References
Acer, E., Altınoz, A. E., Erdogan, H. K., Agaoglu, E., Canakcı, N. Y., & Saracoglu, Z. N. (2019). Anxiety sensitivity and quality of life in patients with acne. Annals of Dermatology, 31(4), 372-377.
Amin, A., Munir Mohd Salleh, A., Shaladdin Muda, M., Ahmad, N., & Ibrahim, Y. (2013). Modeling quality of life and life satisfaction amongst homestary program in Malasia. International Journal of Social Sciences, 7(1), 194-204.
Atadokht, A., Rahimi, S., & Valinejad, S. (2018). The role of health promoting lifestyle and religious orientation in predicting quality of life and death anxiety in elders. Journal of Aging Psychology, 4(2), 143-154. [Persian]
Avallone, K. M., McLeish, A. C., Luberto, Ch. M., & Bernstein, J. A. (2012). Anxiety sensitivity, Asthma control, and quality of life in adults with Asthma. The Journal of Asthma: Official Journal of the Association for the Care of Asthma, 49(1), 57-62.
Balestrino, R., & Martinez-Martin, P. (2017). Reprint of “Neuropsychiatric symptoms, behavioural disorders, and quality of life in Parkinson's disease”. Journal of the Neurological Sciences, 374, 3-8.
Beirami, M., Akbari, E., Qasempour, A., & Azimi, Z. (2012). An investigation of anxiety sensitivity, meta-worry and components of emotion regulation in students with and without social anxiety. Clinical Psychology Studies, 2(8), 40-69. [Persian]
Bond, F. W., Hayes, S. C., Baer, R. A., Carpenter, K. M., Guenole, N., Orcutt, H. K., … & Zettle, R. D. (2011). Preliminary psychometric properties of the Acceptance and Action Questionnaire-II: a revised measure of psychological inflexibility and experiential avoidance. Behavior Therapy, 42(4), 676-688.
Chawla, N., & Ostafin, B. (2007). Experiential avoidance as a functional dimensional approach to psychopathology: An empirical review. Journal of Clinical Psychology, 63(9), 871–890.
Ebn-Nasir, S., & KHaleghipour, S. (2018). Effectiveness of acceptance and commitment therapy on anxiety sensitivity and quality of life in patients with hypertension having avoidance personality trait. International Journal of Behavioral Sciences, 16(2), 198-205.
 Enette, L., Vogel, T., Fanon, J. L., & Lang, P. O. (2017). Effect of interval and continuous aerobic training on basal serum and plasma brain-derived neurotrophic factor values in seniors: a systematic review of intervention studies. Rejuvenation Research, 20(6), 473-483.
Esmaeili, R., & Esmaeili, M. (2018). Quality of life in the elderly: A meta-synthesis. Journal of Research on Religion & Health, 4(2), 105-116. [Persian]
Espel-Huynh, H. M., Muratorea, A. F., Virzia, N., Brooks, G., & Zandberg, L. J. (2019). Mediating role of experiential avoidance in the relationship between anxiety sensitivity and eating disorder psychopathology: A clinical replication. Eating Behaviors, 34, 101308.
Eustis, E. H., Hayes-Skelton, S.A., Roemer, L., & Orsillo, S. M. (2016). Reductions in experiential avoidance as a mediator of change in symptom outcome and quality of life in acceptance-based behavior therapy and applied relaxation for generalized anxiety disorder. Behaviour Research and Therapy, 87, 188-195.
Floyd, M., Garfield, A., & Marcus, T. (2005). Anxiety sensitivity and worry. Personality and Individual Differences, 38, 1223–1229.
Ghadampour, E., & Moshrefi, Sh. (2017). Relationship between spiritual health, mental well-being and quality of life with death anxiety in the elderly. Journal of Aging Psychology, 3(2), 97-106. [Persian]
Gillanders, D.T., Sinclair, A.K., MacLean, M., & Jardine, K. (2015). Illness cognitions, cognitive fusion, avoidance and self-compassion as predictors of distress and quality of life in a heterogeneous sample of adults, after cancer. Journal of Contextual Behavioral Science, 4(4), 300-311.
Habibi, S. A., Nikpour, S., Sohbatzadeh, R., & Haghani, H. (2008).Quality of life in elderly people of west of Tehran. Iran Journal of Nursing, 19(47), 35-48. [Persian]
Hayes, S. C., Luoma, J. B., Bond, F. W., Masuda, A., & Lillis, J. (2006). Acceptance and commitment therapy: model, processes and outcomes. Behaviour Research and Therapy, 44, 1-25.
Hayes, S. C., Strosahl, K., Wilson, K. G., & Bissett, R. T. (2004). Measuring experiential avoidance: A preliminary test of a working model. The Psychological Record, 54(4), 553.
Imanzadeh, A., Hamrahzdeh, M. (2018).Identification of Facilitators and Deterrents of the Quality of Life in Elderly Women and Men: A Phenomenological Research. Salmand. Iranian Journal of Ageing, 12(4), 430-445. [Persian]
Kang, E. H., Kim, B., Choe, A. Y., Lee, J. Y., Choi, T. K., & Lee, S. H. (2015). Panic disorder and health-related quality of life: The predictive roles of anxiety sensitivity and trait anxiety. Psychiatry Research, 225(1-2), 157- 163.
Kashdan, T. B., Morina, N., & Priebe, S. (2009). Post-traumatic stress disorder, social anxiety disorder, and depression in survivors of the Kosovo War: experiential avoidance as a contributor to distress and quality of life. Journal of Anxiety Disorders, 23(2), 185-196.
Kazemi, N., Sajjadi, H., & Bahrami, G. (2019). Quality of life in Iranian elderly. Salmand: Iranian Journal of Ageing, 13(5), 518-533. [Persian]
Kirk, A., Meyer, J. M., Whisman, M. A., Deacon, B. J., & Arch, J. J. (2019). Safety behaviors, experiential avoidance, and anxiety: A path analysis approach. Journal of Anxiety Disorders, 64, 9–15.
Latifi, Z., Kiani, M., & Yousefi, Z. (2019). The structural equation modeling of the older people’s life expectancy based on the anxiety sensitivity, social support, and pain Perception. Salmand: Iranian Journal of Ageing, 14(2), 188-199. [Persian]
Levin, M. E., MacLane, C., Daflos, S., Seeley, J. R., Hayes, S. C., Biglan, A., & Pistorello, J. (2014). Examining psychological inflexibility as a transdiagnostic process across psychological disorders. Journal of Contextual Behavioral Science, 3(3), 155-163.
Lillis, J., Levin, M.E., & Hayes, S.C. (2011). Exploring the relationship between body mass index and health-related quality of life: A pilot study of the impact of weight self-stigma and experiential avoidance. Journal of Health Psychology, 16(5), 722-727.
Losada, A., Márquez, G. M., Pachana, N. A., Wetherell, J. L., Fernández, F. V., Nogales, G. C., & Ruiz, D. M. (2015). Behavioral correlates of anxiety in well-functionin golder adults. International Psychogeriatrics, 27(7), 1-12.
McLeish, A.C., Zvolensky, M. J., & Luberto, C. M. (2011). The role of anxiety sensitivity in terms of asthma control: a pilot test among young adult asthmatics. Journal of Health Psychology, 16(3), 439-444.
Mikaeili, N., Ahmadi, Sh., & Ghavamilahiji, H. (2019). The comparison of experiential avoidance and tolerance of emotional disturbances in women substance abuse and normal women. Quarterly Journal of Psychological Studies, 15(2), 79-92. [Persian]
Mirzaie, M., & Darabi, S. (2017). Population aging in Iran and rising health care costs. Salmand: Iranian Journal of Ageing, 12(2), 156-169. [Persian]
Naragon-Gainey, K. (2010). Meta-analysis of the relations of anxiety sensitivity to the depressive and anxiety disorders. Psychological Bulletin Journal, 136(1), 128-150.
Nejat, S., Montazeri, A., Holakouie Naieni, K., Mohammad, K., & Majdzadeh, S. (2006). The World Health Organization quality of Life (WHOQOL-BREF) questionnaire: Translation and validation study of the Iranian version. Journal of School Public Health and Institute of Public Health Research, 4(4), 1-12. [Persian]
Otto, M.W., Eastman, A., Lo, S., Hearon, B.A., Bickel, W.K., Zvolensky, M.J…., & Doan, S.N. (2016). Anxiety sensitivity and working memory capacity: Risk factors and targets for health behavior promotion. Clinical Psychology Review, 49, 67-78.
Panayiotou, G., Karekla, M., & Panayiotou, M. (2014). Direct and indirect predictors of social anxiety: The role of anxiety sensitivity, behavioral inhibition, experiential avoidance and self-consciousness. Comprehensive Psychiatry, 55(8), 1875–1882.
Reiss, S., Peterson, R. A., Gursky, D. M., & McNally, R. J. (1986). Anxiety sensitivity, anxiety frequency and the prediction of fearfulness. Behavior Research and Therapy, 4, 241–248.
Ribeiro, I. J. S., Pereira, R., Freire, I. V., De Oliveira, B. G., Casotti, C. A., & Boery, E. N. (2018). Stress and quality of life among university students: A systematic literature review. Health Professions Education, 4(2), 70-77.
Sabharwal, S., Wilson, H., Reilly, P., & Gupte, C. M. (2015). Heterogeneity of the definition of elderly age in current orthopaedic research. Springerplus, 4, 516.
Schmidt, N. B., Norr, A. M., Allan, N. P., Raines, A. M., & Capron, D. W. (2017). A Randomized clinical trial targeting anxiety sensitivity for patients with suicidal ideation. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 85(6), 596–610.
Schmidt, N. B., Raines, A. M., Allan, N. P., &  Zvolensky, M. J. (2016). Anxiety sensitivity risk reduction in smokers: A randomized control trial examining effects on panic. Behaviour Research and Therapy, 77, 138-146.
Shahnazi, H., & Sobhani, A. (2016). Study and comparison of different aspects healthy lifestyle of the elderly people residing in nursing homes, Isfahan, Iran. Salmand: Iranian Journal of Ageing, 10(4), 192-201. [Persian]
Shokouhi, F., Tavassoli, E., Amiripour, A., & Kaviani, F. (2020). The relationship of socioeconomic factors and quality of life among elderly living in nursing homes. Scientific Journal of Nursing, Midwifery and Paramedical Faculty, 5 (4), 84-93. [Persian]
Spinhoven, P., Drost, J., de Rooij, M., van Hemert, A. M., & Penninx, B. W. (2014). A longitudinal study of experiential avoidance in emotional disorders. Behavior Therapy, 45(6), 840-850.
Takata, Y., Ansai, T., Soh, I., Awano, S., Yoshitake, Y., Kimura, Y., … Takehara, T. (2010). Quality of life and physical fitness in an 85-year-old population. Archives of Gerontology and Geriatrics, 50(3), 272-276.
Taylor, S. (2014). Anxiety sensitivity: Theory, research, and treatment of the fear of anxiety. Routledge, New York: Routledge.
Teasdale, M. R. (2016). Quality of life and mission. Missiology: An International Review, 44(3), 269-280.
Trindade, I. A., Ferreira, C., & Pinto-Gouveia, J. (2018). Roles of body image-related experiential avoidance and uncommitted living in the link between body image and women’s quality of life. Women & Health, 58(1), 38-50.
Tsai, S. Y., Chi, L. Y., Lee, L. S., & Chou, P. (2004). Health-related quality of life among urban, rural, and island community elderly in Taiwan. Journal of the Formosan Medical Association, 103(3), 196-204.
Vykoukalaova, J., Pavlickova, H., Cenek, J., & Smolík, J. (2016). Satisfaction with the quality of life in Brno: A perception survey. Kontakt, 18(3), e203-e209.
Wearnea, T. A., Luciena, A., Trimmera, E. M., Logana, J. A., Rushbya, J. A., Wilsona, E.,…., & McDonald, S. (2019). Anxiety sensitivity moderates the subjective experience but not the physiological response to psychosocial stress. International Journal of Psychophysiology, 141, 76-83.
Wegner, D. M. (2011). Setting free the bears: Escape from thought suppression. American Psychologist, 66(8), 671-680.
Wheaton, M. G., Deacon, B. J., McGrath, P. B., Berman, N. C., & Abramowitz, J. S.(2012). Dimensions of anxiety sensitivity in the anxiety disorders: Evaluation of the ASI-3. Journal of Anxiety Disorders, 26(3), 401-408.
World Health Organization. (2017). Media centre: Mental health and older adults. Fact sheet & (1) SDG Indicators, Global Database.
Yousefi Afrashteh, M., & Sharifi, K. (2015). The relationship between depression, perceived stress and social support with quality of life in elderly with Alzheimer's disease. Journal of Aging Psychology, 1(2), 1-10. [Persian]
Zabihi, B.Z., & Aghajani Marsa, H. (2020). Dimensions of quality of life of the elderly by reviewing previous research. Social Welfare Quarterly, 19(75), 124- 181. [Persian]