اثربخشی خاطره پردازی ساختارمند بر کاهش اضطراب و افسردگی سالمندان

افشاری, علی; رضایی, رسول; دادرس, فریبا

doi:10.22126/jap.2019.4704.1368

اثربخشی خاطره پردازی ساختارمند بر کاهش اضطراب و افسردگی سالمندان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه مراغه، مراغه، ایران

² استادیار گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه فرهنگیان، تبریز، ایران

³ گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد، تبریز، ایران.

10.22126/jap.2019.4704.1368

چکیده

اضطراب و افسردگی رایج‌ترین اختلالهای روان‌شناختی دوران سالمندی بشمار میروند. خاطره پردازی یک قسمت از سیکل طبیعی زندگی سالمندان است که آنها را برای روبرو شدن با مرگ، حل تضادهای گذشته، کسب تمامیت وجودی و یافتن اهمیت زندگی و خودباوری مثبت آماده می‌کند. بنابراین پژوهش حاضر با هدف تعیین تأثیر خاطره پردازی ساختارمند گروهی بر کاهش اضطراب و افسردگی سالمندان شهرستان مراغه انجام شد. روش پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش‌ آزمون-پس‌ آزمون و گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه سالمندان کانون بازنشستگی شهرستان مراغه که دارای اختلال اضطراب و افسردگی بودند. شرکت کنندگان شامل 46 مرد سالمند (65-95 سال) بودند که با روش نمونه گیری در دسترس و با توجه به معیارهای ورود به مطالعه انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند (هر گروه 23 نفر). گروه آزمایش جلسات خاطره‌ پردازی ساختارمند را به مدت هشت جلسه 60 الی 90 دقیقه ‎ای و هر هفته یکبار دریافت نمودند، اما گروه کنترل هیچ گونه مداخله ای دریافت نکردند. شرکت کنندگان در پژوهش به پرسشنامه اضطراب بک و آزمون افسردگی بک پاسخ دادند. داده های پژوهش بر اساس تحلیل کوواریانس تکمتغیره و با استفاده از نرمافزار SPSS نسخه 23 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که خاطره پردازی ساختارمند به طور معناداری منجر به کاهش اضطراب و افسردگی در گروه آزمایش می شود. بنابراین پیشنهاد می شود که آموزش خاطره پردازی برای کاهش اضطراب و افسردگی در سالمندان استفاده شود.
منابع
افشاری، ع.، و هاشمی، ز. (1398). رابطه بین مواجهه مذهبی و بهزیستی روانشناختی با احساس تنهایی در سالمندان. مجله روانشناسیپیری،1(5)، 75-65.
ابوالقاسمی، ش.، للهگانی، ا.، و زربخشبحری، م ر. (1389). بررسی اثربخشی برنامه خاطره‌پردازی ساختارمند گروهی (خاطره‌پردازی) بر میزان افسردگی و اضطراب سالمندان (پایاننامه کارشناسی ارشد چاپ نشده). دانشگاه آزاد اسلامی، تنکابن.
بوجاری، س.، نیازی خاتون، ج.، طالعزاده شیرازی، ر.، و قنبری، س. (1397). بررسی تأثیر خاطره‌پردازی ساختارمند گروهی بر کیفیت زندگی سالمندان شهر شیراز. فصلنامه طب توانبخشی، 7(4)،70-65.
حمزهزاده، م.، گلزاری، م.، فروغان، م و مشکی، و. (1394). اثربخشی درمان خاطره‌پردازی مثبت نگر بر خوش بینی زنان سالمند. فصلنامه روانشناسی کاربردی، 9(4)، 89-73.
سادوک، ب.، سادوک، و.، و روئیر، ژ. (1394). خلاصه روانپزشکی کاپلان و سادوک علوم رفتاری/روان پزشکی بالینی، جلد اول (ترجمه فرزین رضاعی) تهران، ارجمند. (تاریخ انتشار به زبان اصلی، 2015)
شعبانی، ع ا.، شهابی، م.، و حسینی قیداری، ا. (1394). نقش خاطره‌پردازی ساختارمند گروهی بر میزان افسردگی و احساس تنهایی سالمندان زنجان. مقاله ارائه شده در کنفرانس بین المللی رویکردهای نوین در علوم انسانی دانشگاه تهران- تهران.
شیبانی تذرجی، ف.، پاک دامن ش.، و حسن زاده توکلی م ر. (1389). تأثیر خاطره‌پردازی ساختارمند بر میزان افسردگی و احساس تنهایی سالمندان. روان شناسی کاربردی، 4(1)، 39-26.
شیرمحمدی، س.، امیری، ز.، امیری، ح.، و یزدانبخشی، ک. (1394). اثر بخشی درمان خاطره‌پردازی انسجامی بر کاهش اضطراب مرگ در سالمندان ساکن خانه سالمندان شهر کرمانشاه. سومین کنفرانس ملی روانشناسی و علوم رفتاری، تهران: موسسه اطلاع رسانی نارکیش.
عبداله زاده، ح.، و خبازی، م. (1396). اثربخشی درمان خاطره‌پردازی انسجام ی بر اضطراب سلامت، افسردگی مرگ و استرس ادراک شده سالمندان. فصلنامه روانشناسی سلامت، 6(2)، 113-101.
غفاری، س.، احمدی، ف‌ا.، نبوی، س م.، و معماریان، ر. (1387). بررسی تأثیر تکنیک آرام‏سازی پیش‌رونده عضلانی بر افسردگی، اضطراب و استرس بیماران مبتلابه مولتیپل اسکلروزیس. فصلنامه علمی پژوهشی دانشکده پزشکی، 32(1)، 45-53.
فتی، ل.، موتابی، ف.، محمدخانی، ش و کاظم‌زاده عطوفی، م. (1385). راهنمایی عملی برگزاری کارگاه‌های آموزش مهارت‌های زندگی، کتاب راهنمای مدرس. تهران: نشر دائزه.
فرهادی، ا. (1389). بررسی تأثیر اجرای برنامه آموزش به شیوه زندگی سالم بر کیفیت زندگی سالمندان روستایی شهرستان دشتی. پایان نامه کارشناسی ارشد گروه مدیریت توانبخشی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.
فروغان، م.، جعفری، ز.، شیرین بیان، پ.، قائم مقام فراهانی، ض و رهگذر، م. (1387). هنجاریابی معاینه مختصر وضعیت شناختی سالمندان شهر تهران. تازه‌های علوم شناختی، 2، 37-29
فریبرزی، ا.، و فرامرزی، ر. (1393). اثربخشی تکنیک خاطره‌پردازی گروهی بر کاهش افسردگی، اضطراب و بهبود روابط بین فردی در سالمندان ساکن سرای سالمندان. فصلنامه پژوهشنامه تربیتی، 10(41)، 118-109.
قنبرپناه، ا.، فلاحی خشکناب، م.، محمدی شاهبلاغی، ف.، مداح، س. ب، و خدایی اردکانی، م ر. (1392). بررسی تأثیر خاطره‌پردازی ساختارمند گروهی بر توانایی شناختی سالمندان دچار نارسایی شناختی خفیف. روان پرستاری، 1(3)، 12-1.
کاویانی، ح.، و موسوی، ا. (1387). ویژگی‌های روان‌سنجی پرسشنامه بک در طبقات سنی و جنسی جامعه ایرانی. مجله دانشکده دانشگاه علوم پزشکی ایران، 66(2)، 140-136.
محمدزاده، ا. (1390). اثر بخشی درمان خاطره‌پردازی انسجامی بر کاهش نشانههای افسردگی سالمندان مرکز صادقیه اصفهان (پایان‌نامه کارشناسی ارشد چاپ نشده). دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران.
مجذوبی، م. ر.، مومنی، خ.، امانی، ر.، و حجت‌خواه، م. (1391). اثربخشی خاطره‌پردازی ساختارمند گروهی بر ارتقای کیفیت زندگی و شادکامی سالمندان. مجله روانشناسی تحولی، 9(34)، 201-189.
موسوی، م.، پورمطهری، ف.، محمدیان، ز.، و محمدی، ب. (1396) تأثیر درمان خاطره‌پردازی انسجامی گروهی بر سلامت روان زنان سالمندان ساکن در خانه سالمندان. مقاله ارائه شده در اولین همایش ملی علوم اجتماعی، علوم تربیتی، روانشناسی و امنیت اجتماعی، تهران.
مومنی، خ. (1396). اثربخشی خاطره‌پردازی انسجامی و روایتی بر کاهش نشانه‌های افسردگی زنان سالمند مقیم سرای سالمندان. دانشنامه زن مسلمان، 3، 37-21.
مومنی، خ.، امانی، ر.، مجذوبی، م ر.، و محبی، ز. (1393). اثربخشی خاطره‌پردازی ساختارمن گروهی بر افسردگی و عزت نفس زنان سالمند. مجله علوم رفتاری، 29(3)، 39-24.
مؤمنی، خ. (1390). اثربخشی خاطره‌پردازی انسجامی و روایتی بر کاهش نشانه‌های افسردگی زنان سالمند مقیم سرای سالمندان. فصلنامه مشاوره و روان درمانی خانواده، 1(3)، 381-361.
نادری، ف. (1388). روانشناسی اضطراب و اضطراب امتحان، اضطراب مرگ و اضطراب کامپیوتر. اهواز: دانشگاه آزاد اسلامی.
نعمتی دهکردی، ش.، دشت بزرگی، ب.، پاکسرشت، س.، و راسخ، ع ا. (1386). تأثیر خاطره‌پردازی ساختارمند گروهی بر کیفیت زندگی سالمندان. مجله دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، 9(4)، 81-75.
نوابینژاد، ش. (1387). رفتارهای نابهنجار و بهنجار کودکان و نوجوانان. تهران: انتشارات انجمن اولیاء و مربیان.
نوریپور لیاولی، ر.، علیخانی، م.، حسینیان، س.، سهیلیزاده، س.، و نحمدیفر، م. ع. (1394). اثربخشی خاطره‌پردازی گروهی و شادکامی و امید به زندگی سالمندان، مجله روانشناسی پیری، 1(3)، 156-147.
ویزواری، ز. (1389). بررسی اثربخشی خاطره‌پردازی ساختارمند بر کاهش افسردگی و اضطراب سالمندان مقیم آسایشگاه کهریزک (پایان نامه کارشناسی ارشد چاپ نشده). دانشگاه علامه طباطبائی، تهران.
همتی مسلک پاک، م.، موسوی، م.، و شیخی، س. (1392). تأثیر خاطره‌پردازی ساختارمند بر عزت نفس سالمندان ساکن در خانه‌های سالمندان ارومیه. روان پرستاری، 1(2)، 37-۳0.
یوسفی، ز.، شریفی، خ.، تقربی، ز.، و اکبری، ح. (1393). تأثیر خاطره‌پردازی ساختارمند گروهی بر نشاط سالمندان. فصلنامه مراقبت مبتنی بر شواهد، 14(12)، 45-33.

References
Abdollahzadeh, H., & Khabazi, M.S. (2017). The Effectiveness of Cohesion Memory Therapy on Health Anxiety, Death Depression and Perceived Stress in Elderly. Journal of Health Psychology, 6 (2), 113-101. [Persian]
Abolghasemi, Sh., Laleghani, A., & Zarbakhshbahri, M.R. (2010). The Effectiveness of Group Structured Memory Programs on the Depression and Anxiety of the Elderly (Unpublished Masters Thesis). Islamic Azad University, Tonekabon. [Persian]
Afshari, A., & Hashemi, Z. (2019). The Relationship between Religious Exposure and Psychological Well-Being with Loneliness in the Elderly. Journal of Aging Psychology, 1 (5), 65-65. [Persian]
American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5^thed.). Arlington, VA: American Psychiatric Association; 2013
Aquirra, E., Spector, A., Hoe, J., Ressell, I. T., Khap, M., Woods, R. T., & Oreell, M. (2010). Maintenance cognitive stimulation therapy (CST) for dementia: A Single-Blind multi‐ centre randomized controlled Trail of maintenance (CST) VS CST for dementia. Trials Journal, 11 (46), 2‐10
Beck, A. T., Epstein, N. M., Brown, G. K., & Steer, R. A. (1989). An Inventory for measuring clinical anxiety: Psychometric Properties. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 56, 893-897.
Bohlmeijer, E. (2013). Effect of reminiscence and life review on late–life depression: Digital object identifier. International journal of geriatric psychiatry, 18(12), 1088-1094.
Bojari, S., Niyazi Khatun, J., Talizadeh Shirazi, R., & Ghanbari, S. (2018). The effect of structured group memory on the quality of life of elderly in Shiraz. Journal of Rehabilitation Medicine, 7 (4), 70-65. [Persian]
Chiang, K. J., Chu, H., Chang, H. J., Chung, M. H., Chen, C. H., Chiou, H. Y., & Chou, K. R. (2009). The effects of reminiscence therapy on psychological Well‐ being, depression, and loneliness among the Institutionalized aged. International Journal of Geriatric Psychiatr, 25 (4), 380‐ 8.
Farhadi, A. (2010). The effect of implementation of healthy lifestyle education program on quality of life of rural elderly in Dashti. M.Sc. Department of Rehabilitation Management, University of Social Welfare and Rehabilitation Sciences. [Persian]
Fariborz, A., & Faramarzi, R. (2001). The Effectiveness of Group Memory Technique on Reducing Depression, Anxiety, and Improving Interpersonal Relationships in the Elderly Living in the Home. Journal of Educational Research, 10 (41), 109-109. [Persian]
Fata, L., Motabi, F., Mohammadkhani, Sh., & Kazemzadeh Atoufi, M. (2006). Practical Guide to Life Skills Workshops, Teacher's Guidebook. Tehran: Poetry Publishing. [Persian]
Foroughan, M., Jafari, Z., Shirinpan, P., GhaemMoghadam Farahani, D. & Rahgozar, M. (2008). Standardization of a brief examination of cognitive status of the elderly in Tehran. Journal of Cognitive Science, 2, 29-29. [Persian]
Ghaffari, S., Ahmadi, F., Nabavi, S., & Memarian, R. (2008). The Effect of Progressive Muscle Relaxation Technique on Depression, Anxiety and Stress in Multiple Sclerosis Patients. Journal of Faculty of Medicine, 32 (1), 45-53. [Persian]
Ghanbarpanah, A., Fallahi Khashknab, M., Mohammadi Shahbolaghi, F., Maddah, S.B., & Khodai Ardakani, M.R. (2013). The effect of structured group memory on the cognitive ability of elderly with mild cognitive impairment. Psychiatric Nursing, 1 (3), 12-1. [Persian]
Godishala, S., & Swathi, P. (2014). Death Anxiety, Death Depression, Geriatric Depression and Suicidal Ideation among Institutionalized and NonInstitutionalized Elders. International Journal of Scientific and Research Publications, 4(10), 2250-3153.
Hallford, D. J., Mellor, D., & Cummins, R. A. (2013).Adaptive autobiographical memory in younger and older adults: The indirect association of integrative and instrumental reminiscence with depressive symptoms. Memory, 21(4), 444-457
Hamzehzadeh, M., Golzari, M., Foroghan, M. & Meshki, V. (2015). The Effectiveness of Positive Memory Memory Therapy on Optimism in Elderly Women. Journal of Applied Psychology, 9 (4), 89-73. [Persian]
Harris, J. R. C. E. (2012).Applying moral theories (3^rded.). Texas University: Wadsworth Publishing Company, 6(5), 56-67.
Hemmati Maskal Pak, M., Mousavi, M., & Sheikhi, S. (2013). The effect of structured memory on the self-esteem of the elderly living in nursing homes in Urmia. Psychiatric Nursing, 1 (2), 0-37. [Persian]
Hsieh, C. J., Chang, C., Su, S. F., Hsiao, Y. L., Shih, Y. W., Han, W. H., & Line, C. (2010). Reminiscence Group Therapy on Depression and Apathy in Nursing Home Residents with Mild-toModerate Dementia. Journal of Experimental and Clinical Medicine, 2(2), 72-78.
Hsieh, H. F., & Wang, J. J. (2013). Effect of reminiscence therapy on depression in older adults: A systematic review. International Journal of Nursing Studies, 40(4), 335-345
Kaviani, H., & Mousavi, A. (2008). Psychometric Properties of Beck Questionnaire on Age and Sex Classes of Iranian Society. Journal of Faculty of Iranian University of Medical Sciences, 66 (2), 140-136. [Persian]
Khaje-Bishak Y, Payahoo L, Pourghasem B, Asghari Jafarabadi M. (2014). Assessing the quality of life in elderly people and related factors in Tabriz. Journal of Caring Sciences 3(4), 257-263.
Knight, B. G. (2004). Psychotherapy with older adults. California: SAGE Publications
Li. M, Lyu, J.H., Zhang, Y., Gao, M.L, Li, W.J. & Ma, X.M. (2017). The clinical efficacy of reminiscence therapy in patients with mild-to-moderate Alzheimer disease. Medicine, 98(51), 81-93.
Majzoobi, M.R., Momeni, K., Amani, R., Hojjat Khah, M. (2012). The effectiveness of structured group reminiscence on the enhancement of the elderlys’ life quality and happiness. Developmental Psychology (Journal of Iranian Psychologists), 9(34), 182-202. [Persian]
[Persian]
Meléndez Moral, J. C., Fortuna Terrero, F.B., Sales Galán, A., & Mayordomo Rodríguez, T. (2015). Effect of integrative reminiscence therapy on depression, wellbeing, integrity, self-esteem, and life satisfaction in older adults. Journal of Positive Psychology, 10(3), 240-247.
Mohammadzadeh, A. (2011). The Effectiveness of Cohesive Memory Therapy on Elderly Symptoms of Depression in Sadeghiyeh Center of Isfahan (Unpublished MSc). University of Social Welfare and Rehabilitation Sciences, Tehran. [Persian]
Momeni, Kh. (2018). The Effectiveness of Cohesive and Narrative Memory on Reducing Depression Symptoms of Elderly Women Residing in the Elderly Home. Encyclopedia of Muslim Women, 3, 37-21. [Persian]
Momeni, Kh., Amani, R., Majzoobi, M. R., & Mohebbi, Z. (2014). The Effectiveness of Group Structure Memory on Depression and Self-Esteem in Elderly Women. Journal of Behavioral Sciences, 29 (3), 24–39. [Persian]
Mommy, Kh. (2011). The Effectiveness of Cohesive and Narrative Memory on Reducing Depression Symptoms of Elderly Women Residing in the Elderly Home. Journal of Family Counseling and Psychotherapy, 1 (3), 381-361. [Persian]
Mousavi, M., Pourmahari, F., Mohammadian, Z., & Mohammadi, B. (2018). The Effect of group cohesive memory therapy on mental health of elderly women living in nursing home. Paper presented at the First National Conference on Social Sciences, Educational Sciences, Psychology and Social Security, Tehran. [Persian]
Naderi, F. (2009). Psychology of Anxiety and Exam Anxiety, Death Anxiety and Computer Anxiety. Ahvaz: Islamic Azad University. [Persian]
Nawabinejad, Sh. (2008). Abnormal and normal behaviors of children and adolescents. Tehran: Association of Parents and Educators. [Persian]
Nemati Dehkordi, Sh., Dashti Bozorgi, B., Pakraseresht, S., & Rasekh, A. (2006). The effect of structured group memory on the quality of life of the elderly. Shahrekord University of Medical Sciences Journal, 9 (4), 75-81. [Persian]
Nouripour Liavoli, R., Alikhani, M., Hosseinian, S., Soheilizadeh, S., & Nahmadiifar, M. A. (2015). The Effectiveness of Group Memory and Happiness and Life Expectancy in the Elderly, Journal of Aging Psychology, 1 (3), 156-147. [Persian]
Roshani, Kh. (2012). Relationship between religious beliefs and life satisfaction with death anxiety in the elderly. Annals of Biological Research. 3(9), 4400-4405
Sadouk, B., Sadouk, W., & Royer, Zh. (2015). Kaplan & Sadouk Psychiatric Summary of Behavioral Sciences / Clinical Psychiatry, Volume I (Translated by Farzin Rezaei) Tehran, Arjmand. (Published in Original Language, 2015) [Persian]
Shabani, A., Shahabi, M., & Hosseini Ghidari, A. (2015). The role of group structured memory on depression and loneliness in elderly in Zanjan. Paper presented at the International Conference on New Approaches in Human Sciences, University of Tehran-Tehran. [Persian]
Sherman, D.W, Norman, R, & McSherry, C.B. (2010). A comparison of death anxiety and quality of life of patients with advanced cancer or AIDS and their family caregivers. Journal of the Association of Nurses in AIDS Care 21(2), 99-112
Sheybani Tazraji, F., Pakdaman Sh., & Hassanzadeh Tavakkoli M.R. (2010). The effect of structured memory on depression and feeling lonely in the elderly. Applied Psychology, 4 (1), 26-39. [Persian]
Shirmohammadi, S., Amiri, Z., Amiri, H., & Yazdanbakhshi, K. (2015). The Effectiveness of Cohesive Memory Therapy on Reducing Anxiety in Elderly Residents of Kermanshah Nursing Home. Third National Conference on Psychology and Behavioral Sciences, Tehran: Narkish Information Institute. [Persian]
Stinson, C. (2009). Structured group reminiscence: An intervention to decrease depression in older adults. Journal of Continuing Nurse Education, 40(11), 521- 528
Syed Elias, S.M., Neville, C., & Scott, T. (2015). The effectiveness of group reminiscence therapy for loneliness, anxiety and depression in older adults in long-term care: a systematic review. Geriatric nursing, 36 (5), 372-80.
Wizwari, G. (2010). The Effectiveness of Structured Memory Making on Reducing Depression and Anxiety in Elderly Residents of Kahrizak Sanatorium (Unpublished MSc). Allameh Tabataba'i University, Tehran. [Persian]
Yousefi, Z., Sharifi, Kh., Taghbari, Z., & Akbari, H. (2014). The Effect of Structured Group Memory on Elderly Joy. Evidence Based Care Quarterly, 14 (12), 45-33. [Persian]

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Structured Reminiscence on Anxiety and Depression in the Elderly

نویسندگان [English]

Ali Afshari ¹
Rasul Rezai ²
Fariba Dadras ³

¹ Assistant Professor, Department of Psychology, Faculty of Human Sciences, University of Maragheh, Maragheh, Iran

² Assistant Professor, Department of Psychology, Faculty of Human ciences, University of Farhangian, Tabriz, Iran

³ Department of Psychology, Faculty of Human Science, Islamic Azad University of Tabriz, Tabriz,, Iran.

چکیده [English]

Anxiety and depression are the most common psychological disorders in old age. Reminiscence is a part of the normal life cycle in elderly that prepares them to face death, resolve past conflicts, gain existential integrity, and find the importance of positive life and self-esteem. Therefore, the present study aimed to determine the effect of structured group memory on reducing anxiety and depression in the elderly in Maragheh. It was a semi-experimental study with pretest-posttest design and control group. The statistical population of the study included all retirees of Maragheh Retirement Center who experienced anxiety and depression disorder. Participants included 46 elderly men (95-65 years) selected through convenience sampling according to inclusion criteria and were randomly assigned into two experimental and control groups (n=23). The experimental group received structured reminiscence sessions for eight sessions of 60 to 90 minutes once a week, but the control group did not receive any intervention. Participants responded to the Beck Anxiety Inventory and Beck Depression Inventory. The data were analyzed by one-way covariance analyses using SPSS 23 software. The results showed that structured memory significantly reduced anxiety and depression in the experimental group. Therefore, it is recommended that reminiscence training be used to reduce anxiety and depression in the elderly.

کلیدواژه‌ها [English]

Structured reminiscence
anxiety
depression
elderly

مراجع

افشاری، ع.، و هاشمی، ز. (1398). رابطه بین مواجهه مذهبی و بهزیستی روانشناختی با احساس تنهایی در سالمندان. مجله روانشناسیپیری،1(5)، 75-65.

ابوالقاسمی، ش.، للهگانی، ا.، و زربخشبحری، م ر. (1389). بررسی اثربخشی برنامه خاطره‌پردازی ساختارمند گروهی (خاطره‌پردازی) بر میزان افسردگی و اضطراب سالمندان (پایاننامه کارشناسی ارشد چاپ نشده). دانشگاه آزاد اسلامی، تنکابن.

بوجاری، س.، نیازی خاتون، ج.، طالعزاده شیرازی، ر.، و قنبری، س. (1397). بررسی تأثیر خاطره‌پردازی ساختارمند گروهی بر کیفیت زندگی سالمندان شهر شیراز. فصلنامه طب توانبخشی، 7(4)،70-65.

حمزهزاده، م.، گلزاری، م.، فروغان، م و مشکی، و. (1394). اثربخشی درمان خاطره‌پردازی مثبت نگر بر خوش بینی زنان سالمند. فصلنامه روانشناسی کاربردی، 9(4)، 89-73.

سادوک، ب.، سادوک، و.، و روئیر، ژ. (1394). خلاصه
روانپزشکی کاپلان و سادوک علوم رفتاری/روان پزشکی بالینی، جلد اول (ترجمه فرزین رضاعی) تهران، ارجمند. (تاریخ انتشار به زبان اصلی، 2015)

شعبانی، ع ا.، شهابی، م.، و حسینی قیداری، ا. (1394). نقش خاطره‌پردازی ساختارمند گروهی بر میزان افسردگی و احساس تنهایی سالمندان زنجان. مقاله ارائه شده در کنفرانس بین المللی رویکردهای نوین در علوم انسانی دانشگاه تهران- تهران.

شیبانی تذرجی، ف.، پاک دامن ش.، و حسن زاده توکلی م ر. (1389). تأثیر خاطره‌پردازی ساختارمند بر میزان افسردگی و احساس تنهایی سالمندان. روان شناسی کاربردی، 4(1)، 39-26.

شیرمحمدی، س.، امیری، ز.، امیری، ح.، و یزدانبخشی، ک. (1394). اثر بخشی درمان خاطره‌پردازی انسجامی بر کاهش اضطراب مرگ در سالمندان ساکن خانه سالمندان شهر کرمانشاه. سومین کنفرانس ملی روانشناسی و علوم رفتاری، تهران: موسسه اطلاع رسانی نارکیش.

عبداله زاده، ح.، و خبازی، م. (1396). اثربخشی درمان خاطره‌پردازی انسجام ی بر اضطراب سلامت، افسردگی مرگ و استرس ادراک شده سالمندان. فصلنامه روانشناسی سلامت، 6(2)، 113-101.

غفاری، س.، احمدی، ف‌ا.، نبوی، س م.، و معماریان، ر. (1387). بررسی تأثیر تکنیک آرام‏سازی پیش‌رونده عضلانی بر افسردگی، اضطراب و استرس بیماران مبتلابه مولتیپل اسکلروزیس. فصلنامه علمی پژوهشی دانشکده پزشکی، 32(1)، 45-53.

فتی، ل.، موتابی، ف.، محمدخانی، ش و کاظم‌زاده عطوفی، م. (1385). راهنمایی عملی برگزاری کارگاه‌های آموزش مهارت‌های زندگی، کتاب راهنمای مدرس. تهران: نشر دائزه.

فرهادی، ا. (1389). بررسی تأثیر اجرای برنامه آموزش به شیوه زندگی سالم بر کیفیت زندگی سالمندان روستایی شهرستان دشتی. پایان نامه کارشناسی ارشد گروه مدیریت توانبخشی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.

فروغان، م.، جعفری، ز.، شیرین بیان، پ.، قائم مقام فراهانی، ض و رهگذر، م. (1387). هنجاریابی معاینه مختصر وضعیت شناختی سالمندان شهر تهران. تازه‌های علوم شناختی، 2، 37-29

فریبرزی، ا.، و فرامرزی، ر. (1393). اثربخشی تکنیک خاطره‌پردازی گروهی بر کاهش افسردگی، اضطراب و بهبود روابط بین فردی در سالمندان ساکن سرای سالمندان. فصلنامه پژوهشنامه تربیتی، 10(41)، 118-109.

قنبرپناه، ا.، فلاحی خشکناب، م.، محمدی شاهبلاغی، ف.، مداح، س. ب، و خدایی اردکانی، م ر. (1392). بررسی تأثیر خاطره‌پردازی ساختارمند گروهی بر توانایی شناختی سالمندان دچار نارسایی شناختی خفیف. روان پرستاری، 1(3)، 12-1.

کاویانی، ح.، و موسوی، ا. (1387). ویژگی‌های روان‌سنجی پرسشنامه بک در طبقات سنی و جنسی جامعه ایرانی. مجله دانشکده دانشگاه علوم پزشکی ایران، 66(2)، 140-136.

محمدزاده، ا. (1390). اثر بخشی درمان خاطره‌پردازی انسجامی بر کاهش نشانههای افسردگی سالمندان مرکز صادقیه اصفهان (پایان‌نامه کارشناسی ارشد چاپ نشده). دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران.

مجذوبی، م. ر.، مومنی، خ.، امانی، ر.، و حجت‌خواه، م. (1391). اثربخشی خاطره‌پردازی ساختارمند گروهی بر ارتقای کیفیت زندگی و شادکامی سالمندان. مجله روانشناسی تحولی، 9(34)، 201-189.

موسوی، م.، پورمطهری، ف.، محمدیان، ز.، و محمدی، ب. (1396) تأثیر درمان خاطره‌پردازی انسجامی گروهی بر سلامت روان زنان سالمندان ساکن در خانه سالمندان. مقاله ارائه شده در اولین همایش ملی علوم اجتماعی، علوم تربیتی، روانشناسی و امنیت اجتماعی، تهران.

مومنی، خ. (1396). اثربخشی خاطره‌پردازی انسجامی و روایتی بر کاهش نشانه‌های افسردگی زنان سالمند مقیم سرای سالمندان. دانشنامه زن مسلمان، 3، 37-21.

مومنی، خ.، امانی، ر.، مجذوبی، م ر.، و محبی، ز. (1393). اثربخشی خاطره‌پردازی ساختارمن گروهی بر افسردگی و عزت نفس زنان سالمند. مجله علوم رفتاری، 29(3)، 39-24.

مؤمنی، خ. (1390). اثربخشی خاطره‌پردازی انسجامی و روایتی بر کاهش نشانه‌های افسردگی زنان سالمند مقیم سرای سالمندان. فصلنامه مشاوره و روان درمانی خانواده، 1(3)، 381-361.

نادری، ف. (1388). روانشناسی اضطراب و اضطراب امتحان، اضطراب مرگ و اضطراب کامپیوتر. اهواز: دانشگاه آزاد اسلامی.

نعمتی دهکردی، ش.، دشت بزرگی، ب.، پاکسرشت، س.، و راسخ، ع ا. (1386). تأثیر خاطره‌پردازی ساختارمند گروهی بر کیفیت زندگی سالمندان. مجله دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، 9(4)، 81-75.

نوابینژاد، ش. (1387). رفتارهای نابهنجار و بهنجار کودکان و نوجوانان. تهران: انتشارات انجمن اولیاء و مربیان.

نوریپور لیاولی، ر.، علیخانی، م.، حسینیان، س.، سهیلیزاده، س.، و نحمدیفر، م. ع. (1394). اثربخشی خاطره‌پردازی گروهی و شادکامی و امید به زندگی سالمندان، مجله روانشناسی پیری، 1(3)، 156-147.

ویزواری، ز. (1389). بررسی اثربخشی خاطره‌پردازی ساختارمند بر کاهش افسردگی و اضطراب سالمندان مقیم آسایشگاه کهریزک (پایان نامه کارشناسی ارشد چاپ نشده). دانشگاه علامه طباطبائی، تهران.

همتی مسلک پاک، م.، موسوی، م.، و شیخی، س. (1392). تأثیر خاطره‌پردازی ساختارمند بر عزت نفس سالمندان ساکن در خانه‌های سالمندان ارومیه. روان پرستاری، 1(2)، 37-۳0.

یوسفی، ز.، شریفی، خ.، تقربی، ز.، و اکبری، ح. (1393). تأثیر خاطره‌پردازی ساختارمند گروهی بر نشاط سالمندان. فصلنامه مراقبت مبتنی بر شواهد، 14(12)، 45-33.

Abdollahzadeh, H., & Khabazi, M.S. (2017). The Effectiveness of Cohesion Memory Therapy on Health Anxiety, Death Depression and Perceived Stress in Elderly. Journal of Health Psychology, 6 (2), 113-101. [Persian]

Abolghasemi, Sh., Laleghani, A., & Zarbakhshbahri, M.R. (2010). The Effectiveness of Group Structured Memory Programs on the Depression and Anxiety of the Elderly (Unpublished Masters Thesis). Islamic Azad University, Tonekabon. [Persian]

Afshari, A., & Hashemi, Z. (2019). The Relationship between Religious Exposure and Psychological Well-Being with Loneliness in the Elderly. Journal of Aging Psychology, 1 (5), 65-65. [Persian]

American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5^thed.). Arlington, VA: American Psychiatric Association; 2013

Aquirra, E., Spector, A., Hoe, J., Ressell, I. T., Khap, M., Woods, R. T., & Oreell, M. (2010). Maintenance cognitive stimulation therapy (CST) for dementia: A Single-Blind multi‐ centre randomized controlled Trail of maintenance (CST) VS CST for dementia. Trials Journal, 11 (46), 2‐10

Beck, A. T., Epstein, N. M., Brown, G. K., & Steer, R. A. (1989). An Inventory for measuring clinical anxiety: Psychometric Properties. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 56, 893-897.

Bohlmeijer, E. (2013). Effect of reminiscence and life review on late–life depression: Digital object identifier. International journal of geriatric psychiatry, 18(12), 1088-1094.

Bojari, S., Niyazi Khatun, J., Talizadeh Shirazi, R., & Ghanbari, S. (2018). The effect of structured group memory on the quality of life of elderly in Shiraz. Journal of Rehabilitation Medicine, 7 (4), 70-65. [Persian]

Chiang, K. J., Chu, H., Chang, H. J., Chung, M. H., Chen, C. H., Chiou, H. Y., & Chou, K. R. (2009). The effects of reminiscence therapy on psychological Well‐ being, depression, and loneliness among the Institutionalized aged. International Journal of Geriatric Psychiatr, 25 (4), 380‐ 8.

Farhadi, A. (2010). The effect of implementation of healthy lifestyle education program on quality of life of rural elderly in Dashti. M.Sc. Department of Rehabilitation Management, University of Social Welfare and Rehabilitation Sciences. [Persian]

Fariborz, A., & Faramarzi, R. (2001). The Effectiveness of Group Memory Technique on Reducing Depression, Anxiety, and Improving Interpersonal Relationships in the Elderly Living in the Home. Journal of Educational Research, 10 (41), 109-109. [Persian]

Fata, L., Motabi, F., Mohammadkhani, Sh., & Kazemzadeh Atoufi, M. (2006). Practical Guide to Life Skills Workshops, Teacher's Guidebook. Tehran: Poetry Publishing. [Persian]

Foroughan, M., Jafari, Z., Shirinpan, P., GhaemMoghadam Farahani, D. & Rahgozar, M. (2008). Standardization of a brief examination of cognitive status of the elderly in Tehran. Journal of Cognitive Science, 2, 29-29. [Persian]

Ghaffari, S., Ahmadi, F., Nabavi, S., & Memarian, R. (2008). The Effect of Progressive Muscle Relaxation Technique on Depression, Anxiety and Stress in Multiple Sclerosis Patients. Journal of Faculty of Medicine, 32 (1), 45-53. [Persian]

Ghanbarpanah, A., Fallahi Khashknab, M., Mohammadi Shahbolaghi, F., Maddah, S.B., & Khodai Ardakani, M.R. (2013). The effect of structured group memory on the cognitive ability of elderly with mild cognitive impairment. Psychiatric Nursing, 1 (3), 12-1. [Persian]

Godishala, S., & Swathi, P. (2014). Death Anxiety, Death Depression, Geriatric Depression and Suicidal Ideation among Institutionalized and NonInstitutionalized Elders. International Journal of Scientific and Research Publications, 4(10), 2250-3153.

Hallford, D. J., Mellor, D., & Cummins, R. A. (2013).Adaptive autobiographical memory in younger and older adults: The indirect association of integrative and instrumental reminiscence with depressive symptoms. Memory, 21(4), 444-457

Hamzehzadeh, M., Golzari, M., Foroghan, M. & Meshki, V. (2015). The Effectiveness of Positive Memory Memory Therapy on Optimism in Elderly Women. Journal of Applied Psychology, 9 (4), 89-73. [Persian]

Harris, J. R. C. E. (2012).Applying moral theories (3^rded.). Texas University: Wadsworth Publishing Company, 6(5), 56-67.

Hemmati Maskal Pak, M., Mousavi, M., & Sheikhi, S. (2013). The effect of structured memory on the self-esteem of the elderly living in nursing homes in Urmia. Psychiatric Nursing, 1 (2), 0-37. [Persian]

Hsieh, C. J., Chang, C., Su, S. F., Hsiao, Y. L., Shih, Y. W., Han, W. H., & Line, C. (2010). Reminiscence Group Therapy on Depression and Apathy in Nursing Home Residents with Mild-toModerate Dementia. Journal of Experimental and Clinical Medicine, 2(2), 72-78.

Hsieh, H. F., & Wang, J. J. (2013). Effect of reminiscence therapy on depression in older adults: A systematic review. International Journal of Nursing Studies, 40(4), 335-345

Kaviani, H., & Mousavi, A. (2008). Psychometric Properties of Beck Questionnaire on Age and Sex Classes of Iranian Society. Journal of Faculty of Iranian University of Medical Sciences, 66 (2), 140-136. [Persian]

Khaje-Bishak Y, Payahoo L, Pourghasem B, Asghari Jafarabadi M. (2014). Assessing the quality of life in elderly people and related factors in Tabriz. Journal of Caring Sciences 3(4), 257-263.

Knight, B. G. (2004). Psychotherapy with older adults. California: SAGE Publications

Li. M, Lyu, J.H., Zhang, Y., Gao, M.L, Li, W.J. & Ma, X.M. (2017). The clinical efficacy of reminiscence therapy in patients with mild-to-moderate Alzheimer disease. Medicine, 98(51), 81-93.

Majzoobi, M.R., Momeni, K., Amani, R., Hojjat Khah, M. (2012). The effectiveness of structured group reminiscence on the enhancement of the elderlys’ life quality and happiness. Developmental Psychology (Journal of Iranian Psychologists), 9(34), 182-202. [Persian]

[Persian]

Meléndez Moral, J. C., Fortuna Terrero, F.B., Sales Galán, A., & Mayordomo Rodríguez, T. (2015). Effect of integrative reminiscence therapy on depression, wellbeing, integrity, self-esteem, and life satisfaction in older adults. Journal of Positive Psychology, 10(3), 240-247.

Mohammadzadeh, A. (2011). The Effectiveness of Cohesive Memory Therapy on Elderly Symptoms of Depression in Sadeghiyeh Center of Isfahan (Unpublished MSc). University of Social Welfare and Rehabilitation Sciences, Tehran. [Persian]

Momeni, Kh. (2018). The Effectiveness of Cohesive and Narrative Memory on Reducing Depression Symptoms of Elderly Women Residing in the Elderly Home. Encyclopedia of Muslim Women, 3, 37-21. [Persian]

Momeni, Kh., Amani, R., Majzoobi, M. R., & Mohebbi, Z. (2014). The Effectiveness of Group Structure Memory on Depression and Self-Esteem in Elderly Women. Journal of Behavioral Sciences, 29 (3), 24–39. [Persian]

Mommy, Kh. (2011). The Effectiveness of Cohesive and Narrative Memory on Reducing Depression Symptoms of Elderly Women Residing in the Elderly Home. Journal of Family Counseling and Psychotherapy, 1 (3), 381-361. [Persian]

Mousavi, M., Pourmahari, F., Mohammadian, Z., & Mohammadi, B. (2018). The Effect of group cohesive memory therapy on mental health of elderly women living in nursing home. Paper presented at the First National Conference on Social Sciences, Educational Sciences, Psychology and Social Security, Tehran. [Persian]

Naderi, F. (2009). Psychology of Anxiety and Exam Anxiety, Death Anxiety and Computer Anxiety. Ahvaz: Islamic Azad University. [Persian]

Nawabinejad, Sh. (2008). Abnormal and normal behaviors of children and adolescents. Tehran: Association of Parents and Educators. [Persian]

Nemati Dehkordi, Sh., Dashti Bozorgi, B., Pakraseresht, S., & Rasekh, A. (2006). The effect of structured group memory on the quality of life of the elderly. Shahrekord University of Medical Sciences Journal, 9 (4), 75-81. [Persian]

Nouripour Liavoli, R., Alikhani, M., Hosseinian, S., Soheilizadeh, S., & Nahmadiifar, M. A. (2015). The Effectiveness of Group Memory and Happiness and Life Expectancy in the Elderly, Journal of Aging Psychology, 1 (3), 156-147. [Persian]

Roshani, Kh. (2012). Relationship between religious beliefs and life satisfaction with death anxiety in the elderly. Annals of Biological Research. 3(9), 4400-4405

Sadouk, B., Sadouk, W., & Royer, Zh. (2015). Kaplan & Sadouk Psychiatric Summary of Behavioral Sciences / Clinical Psychiatry, Volume I (Translated by Farzin Rezaei) Tehran, Arjmand. (Published in Original Language, 2015) [Persian]

Shabani, A., Shahabi, M., & Hosseini Ghidari, A. (2015). The role of group structured memory on depression and loneliness in elderly in Zanjan. Paper presented at the International Conference on New Approaches in Human Sciences, University of Tehran-Tehran. [Persian]

Sherman, D.W, Norman, R, & McSherry, C.B. (2010). A comparison of death anxiety and quality of life of patients with advanced cancer or AIDS and their family caregivers. Journal of the Association of Nurses in AIDS Care 21(2), 99-112

Sheybani Tazraji, F., Pakdaman Sh., & Hassanzadeh Tavakkoli M.R. (2010). The effect of structured memory on depression and feeling lonely in the elderly. Applied Psychology, 4 (1), 26-39. [Persian]

Shirmohammadi, S., Amiri, Z., Amiri, H., & Yazdanbakhshi, K. (2015). The Effectiveness of Cohesive Memory Therapy on Reducing Anxiety in Elderly Residents of Kermanshah Nursing Home. Third National Conference on Psychology and Behavioral Sciences, Tehran: Narkish Information Institute. [Persian]

Stinson, C. (2009). Structured group reminiscence: An intervention to decrease depression in older adults. Journal of Continuing Nurse Education, 40(11), 521- 528

Syed Elias, S.M., Neville, C., & Scott, T. (2015). The effectiveness of group reminiscence therapy for loneliness, anxiety and depression in older adults in long-term care: a systematic review. Geriatric nursing, 36 (5), 372-80.

Wizwari, G. (2010). The Effectiveness of Structured Memory Making on Reducing Depression and Anxiety in Elderly Residents of Kahrizak Sanatorium (Unpublished MSc). Allameh Tabataba'i University, Tehran. [Persian]

Yousefi, Z., Sharifi, Kh., Taghbari, Z., & Akbari, H. (2014). The Effect of Structured Group Memory on Elderly Joy. Evidence Based Care Quarterly, 14 (12), 45-33. [Persian]