رابطه شادکامی با پذیرش خود، قدردانی و بخشش در سالمندان: نقش میانجی توانمندی‌ خود

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روانشناسی مشاوره، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، قم، ایران

2 استادیارگروه روانشناسی سلامت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، قم، ایران

3 دانشیارگروه روانشناسی بالینی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، قم، تهران

چکیده

با افزایش سن، به ­طور معمول ظرفیت­ های طبیعی بدن کاهش می‌یابد و سالمندان دچار مشکلات جسمی و روانی متعددی می‌شوند. یکی از مهم‌ترین مشکلات سالمندان، کاهش سطح شادکامی است. بنابراین این پژوهش با هدف تبیین شادکامی در سالمندان بر اساس پذیرش خود، قدردانی و بخشش با نقش میانجی توانمندی­ خود انجام شد. روش پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی و معادلات ساختاری بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه سالمندان عضو کانون‌های جهاندیدگان شهرداری تهران در سال 1396 بودند که از بین آنها 950 نفر از طریق نمونه­گیری خوشه‌ای انتخاب شدند. پرسشنامه ­های شادکامی فوردایس، پذیرش بی­قید و شرط جیمزلین و همکاران، قدردانی مگ­کالوف، روان­شناختی قدرت ایگو استروم و همکاران و بخشودگی بین­ فردی احتشام­ زاده و همکاران اجرا شد. سپس با روش­ های همبستگی پیرسون و معادله ­یابی ساختاری یافته­ ها مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که رابطه معناداری بین تمامی متغیرها وجود دارد (05/0>P) و تنها بین مؤلفه دوری از نگرانی با سه متغیر قدردانی، بخشش و توانمندی خود رابطه منفی وجود دارد. قدردانی قوی­ترین رابطه مثبت را با مؤلفه ­های خود بودن، برنامه ­ریزی و خوش­بینی دارد. پذیرش خود قوی­ترین رابطه مثبت را با مؤلفه­ های پرورش شخصیت اجتماعی، خوش­بینی و پرورش شخصیت سالم نشان داد. همچنین، بخشش قوی­ترین رابطه مثبت را با مؤلفه ­های دوری از نگرانی، خوش­بینی و بیان احساسات دارد و توانمندی خود قوی­ترین رابطه مثبت را با مؤلفه­ های خوش­ بینی، برنامه ­ریزی و صمیمیت دارد. نقش میانجی توانمندی خود توسط مدل مفهومی پژوهش تأیید شد. به منظور افزایش شادکامی و نشاط سالمندان، شایسته است که نقش پذیرش خود، قدردانی و بخشش با توجه به توانمندی خود در مواجه با سالمندان مد نظر قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Explaining happiness in the elderly on the basis of self-acceptance, appreciation and forgiveness with the mediating role of self-empowerment

نویسندگان [English]

  • Behnaz Attari 1
  • Nader Monirpour 2
  • Majid Zargham Hajeb 3
1 PhD Student of Counseling, Islamic Azad University, Qom Branch, Qom, Iran;
2 Assistant Professor of Health Psychology, Islamic Azad University, Qom Branch, Qom, Iran
3 Assistant Professor, Department of Psychology, Islamic Azad University, Qom Branch
چکیده [English]

Aging diminishes the natural capabilities of the body and mind, so elderlies face many physical and mental problems. Reduced level of happiness is one of the most important difficulties. Thus, this research aimed to explain happiness in the elderly on the basis of self-acceptance, appreciation, and forgiveness with the mediating role of self-empowerment. The Method was descriptive correlations and structural equations. The statistical population consisted of all members of the Tehran Municipal Elderlies Club in 1396, of which 950 were selected by cluster sampling. The Fordyce Happiness Questionnaire, as well as, those of Chamberlain & Haaga's unconditional acceptance, McCullough's appreciation, Strom's psychological power of Ego, and Ehteshamzadeh’s forgiveness were used. Then, data were analyzed using Pearson correlation and structural equations. There observed a significant relevance between all the relationships (P <0.05), regarding the results of the correlation coefficient between variables. Just, a negative correlation was between worry avoidance component with three variables appreciation, forgiveness and self-empowerment. The strongest relations were observed among these components: appreciation with the self-being, planning and goodness, Self-Acceptance with raising social character, goodness and healthy personality, Forgiveness with distraction, affection, and expression of feelings, and Self-empowerment to the affection, planning, and intimacy. Also, the results showed that the conceptual model of research confirmed the role of its mediating capability.

کلیدواژه‌ها [English]

  • elderly
  • happiness
  • self-acceptance
  • appreciation
  • forgiveness

مراجع

احتشام‌زاده، پ.، احدی، ح.، عنایتی، م. ص.، و حیدری، ع. ر. (1389). ساخت و اعتباریابی مقیاسی برای سنجش بخشودگی بین­فردی. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، 16(4)، 455-443.
احدی، ح.، و جمهری، ف. (1390). روانشناسی رشد: نوجوانی، بزرگسالی (جوانی، میانسالی و پیری). انتشارات آینده درخشان.
امانی، ر. (1395). شادکامی در دوران سالمندی: نقش عزت نفس. فصلنامه روانشناسی پیری، 2(1)، 80-73.
ایمانی­فر، ح. ر.، فاطمی، ج.، و امینی، ف. (1391). بخشش از دیدگاه روان­شناسی و قرآن کریم. نشریه انسان پژوهی دینی، 9(27)، 175- 149.
بلورساز مشهدی، ه. (1396). ارتباط هوش هیجانی با سلامت روان­شناختی و خودکارآمدی در زنان سالمند شهر کرج. فصلنامه مطالعات مدیریت رفتار سازمانی در ورزش، 4(2)، 51-41.
تسلطی، ا. س. (1396). پیش­بینی سلامت­روان بر اساس متغیرهای خردورزی، قدردانی، بخشش و همدلی در دانشجویان (پایان­نامه کارشناسی ارشد چاپ نشده)، دانشگاه شاهد، تهران.
خدابخشی کولایی، آ.، حیدری، ف.، و زنگنه مطلق، ف. (1397). اثربخشی درمان گروهی-ترکیبی دعا و روان‌شناسی مثبت‌گرا بر معناجویی و اضطراب مرگ در سالمندان زن معلول جسمی-حرکتی. مجله پژوهش در دین و سلامت، 4(2)، 28-16.
دشت­بزرگی، ز.، سواری، ک.، و صفرزاده، س. (1396). اثربخشی معنویت درمانی اسلامی بر احساس تنهایی و اضطراب مرگ سالمندان. فصلنامه روانشناسی پیری، 2(3)، 186-177.
رحمانی، ا. (1396). مقایسه پذیرش خود و کیفیت رابطه با مادر در نوجوانان دارای تعارض بالا و پایین (پایان­نامه کارشناسی ارشد چاپ نشده). دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.
رضوانی­زاده، ا.، و نامور، ه. (1395). رابطه بخشش و قدردانی با توجه به نقش میانجی­گری عوامل بین­فردی در عملکرد خانواده همسران دیابتی. مجله پیشرفت­های نوین در علوم رفتاری، 1(5)، 68-51.
روانی‌پور، م.، صالحی، ش.، طالقانی، ف.، و عابدی، ح. ع. (1387). توانمندی در دوران سالمندی: یک بررسی کیفی.مجله روان­پزشکی و روان­شناسی بالینی ایران، ۱۴(14)، 453-447.
روزبهانی، ح.، و پورصمد، ع. ا. (1394). ارتباط بین توانمندی خانواده­ها در مراقبت از سالمندان و حس خودکارآمدی آنها در شهرستان دشتی در سال 1394 (پایان­نامه کارشناسی ارشد چاپ نشده). دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، شیراز.
زندی پور، ط.، آزادی، ش.، و ناهیدپور، ف. (1390). بررسی رابطه­ی ویژگی­های شخصیتی، بخشش و سلامت روان در زوج­های مراجعه کننده به مراکز بهداشت گچساران. فصلنامه زن و جامعه، 2(6)، 18-1.
شعاع کاظمی، م. ا.، و مؤمنی جاوید، م. آ. (1388). بررسی رابطه بین کیفیت زندگی و امید به زندگی در بیماران مبتلابه سرطان بعد از عمل جراحی. فصلنامه بیماری‌های پستان ایران، 2(3و4)، 27-20.
الطافی، ش. (1388). مقایسه نفوذ قدرت و ویژگی­های شخصیتی در افراد وابسته به موادو افراد غیر وابسته (پایان نامه کارشناسی ارشد چاپ نشده). دانشگاه شاهد، تهران.
عابدی ، م. (1383). شادی در خانواده. چاپ دوم، تهران، نشر مطالعات خانواده.
عیسی­زادگان، ع.، سلمان­پور، ح.، احمدی، ع.ا.، و قاسم­زاده، ا. (1395). نقش تمایل به بخشش، قدردانی، امید و بهزیستی ذهنی در رضایت از زندگی. فصلنامه پژوهش­های نوین روانشناختی، 11(42)، 111-95.
عینی، س.، نریمانی، م.، عطادخت، الف.، بشرپور، س.، صادقی موحد، ف. (1397). اثربخشی درمان شناختی-تحلیلی بر قدرت ایگو و روابط موضوعی افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی. مجله پزشکی ارومیه، ۲۹ (۱)، ۱1-1.
غباری­بناب، ب.، کیوان­زاده، م.، و وحدت­تربتی، ش. (1387). بررسی رابطه بین عفو و گذشت و سلامت روانی در دانشجویان علوم پزشکی. مجله روانشناسی و علوم تربیتی، 38(2)، 180-167.
قدم­­پور، ع. ا.، مرادی­زاده، س.، و شاه­کرمی، م. (1397). اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی بر افزایش شادکامی و بهبود کیفیت زندگی سالمندان. فصلنامه روانشناسی پیری، 4(1)، 38-27.
قطره‌ای، ف. (1385). بررسی رابطه شادکامی (نشاط) و کیفیت عوامل آموزشی در دوره ابتدایی مدارس شهر تهران (پایان نامه کارشناسی ارشد چاپ نشده). دانشکده روان­شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تربیت معلم، تهران.
قمرانی، ا.، کجباف، م. ب.، عریضی، ح. ر.، و امیری، ش. (1388). بررسی روایی و پایایی پرسشنامه قدردانی در دانش آموزان دبیرستانی. فصلنامه پژوهش در سلامت روانشناختی، ۳(۱)، ۷۷-۸۶.
کدخدازاد، ش.، مهرابی، ح. ع.، و کلانتری، م. (1394). پیش بینی قدردانی بر اساس سلامت معنوی، حمایت اجتماعی و استرس در دختران نوجوان. فصلنامه روانشناسی و دین، 8(1)، 114-99.
کلانتری، ف. (1393). اثربخشی درمان عقلانی-هیجانی رفتاری بر نمایه توده­ی بدن، باورهای غذایی غیرمنطقی و خودکارآمدی وزن، تصویر بدن و پذیرش خود در نوجوانان دختر دارای اضافه وزن (پایان­نامه دکتری چاپ نشده). دانشگاه شهید چمران اهواز.
کوششی، م.، کمیجانی، ا.، و نیاکان، ل. (1392). برآورد و پیش بینی نرخ مرگ و میر در ایران با استفاده از مدل لی-کاتر. پژوهش­نامه بیمه (صنعت بیمه)، 28(4)، 25-1.
مرادخانی، ن. (1395). پیش­بینی رابطه بین کیفیت زندگی و شادکامی سالمندان فعال و غیرفعال شهر تهران(پایان­نامه کارشناسی ارشد چاپ نشده). دانشگاه آزاد اسلامی، شهر قدس.
ناصح، ل،. شیخی، ر.ع.، و رفیعی، ح. (1395). خودکارآمدی عمومی و عوامل مرتبط با آن در سالمندان مقیم سرای سالمندی. مجله پرستاری و مامایی جامع­نگر، 26(80)، 97-90.
نریمانی، م.، و صمدی­فرد، ح. ر. (1396). سلامت اجتماعی در سالمندان: نقش عزت نفس، خودکارآمدی و شادکامی. فصلنامه روانشناسی پیری، 3(3)، 206-199.
نصیری، ز.، دادخواه، ا.، و خدابخشی­کولاییف، آ. (1391). بررسی و مقایسه شادکامی و حرمت خود در سالمندان مقیم مراکز شبانه‌روزی و سالمندان مقیم در خانه .مجله سالمندی ایران، 7(2)، 25- 18.
هادی­نژاد، ح.، و زارعی، ف. (1388). پایایی، اعتبار، و هنجاریابی پرسشنامه شادکامی آکسفورد. پژوهش‌های روان‌شناختی، 1 و 2 (12)، 77-62.
Adak, M., & Anjaliray, P. (2015). Forgiveness and loneliness: A Study of elderly people in Kolkata. EPRA international. Journal of Economic Forgiveness and Business Review, 3(1), 234-252.
Adler, M.G., & Fagley, N. S. (2005). Appreciation: Individual differences in finding value and meaning as a unique predictor of subjective well-being. Journal of Personality, 73(1), 79-114.
 Algoe, S. B., Gable, S. L., & Maisel, N. C. (2010). It's the little things: Everyday gratitude as a booster shot for romantic relationships. Personal Relationships, 17(2), 217-233.
Argyle, M. (2001). The psychology of happiness. London: Rutledge.
Bousquet, J., Malva, J., Nogues, M., Mañas, L. R., Vellas, B., Farrell, J., ... & Ranberg, K. A. (2015). Operational definition of active and healthy aging (AHA): the European innovation partnership (EIP) on AHA reference site questionnaire: Montpellier October 20–21, 2014, Lisbon July 2, 2015. Journal of the American Medical Directors Association, 16(12), 1020-1026.
Chamberlain, J.M., & Haaga, D. A. (2001). Unconditional self-acceptance and psychological health. Journal of Rational-Emotive and Cognitive-Behavior Therapy, 19(3), 163-176.
Chamorro-Premuzic, T., Bennett, E., & Furnham, A. (2007). The happy personality: Mediational role of trait emotional intelligence. Personality and individual differences, 42(8), 1633-1639.
Deiner, E., Lucas, R.E., & Oishi, S. (2002). Subjective well-being. Journal of Clinical Psychology, 24(1), 25-44.
Digdon, N., & Koble, A. (2011). Effects of constructive worry, imagery distraction, and gratitude interventions on sleep quality: A pilot trial. Applied Psychology: Health and Well‐Being, 3(2), 193-206.
Dixit, S., & Malhotra, M. (2017). Role of Happiness, Hope and Gratitude on Health and Wellbeing among Young Adults. International Journal of Science and Research, 2319-706, 78-96.
Emmons, R. A., & McCullough, M. E. (2003). Counting blessings versus burdens: an experimental investigation of gratitude and subjective well-being in daily life. Journal of personality and social psychology, 84(2), 377-389.
Enright, R. (2011). Psychological science of forgiveness: Implications for psychotherapy and education. Presented at the Conference, Neuroscience and Moral Action: Neurological Conditions of Affectivity, Decisions, and Virtue Pontificia Universita della Santa Croce Rome, Italy.
Enright, R. D. (2001). Forgiveness is a choice: A step-by-step process for resolving anger and restoring hope. Washington, DC: American Psychological Association.
Eysenck, M.W. (1990). Happiness: Fact and myths. Hove, UK: Erlbaum
González-Carrasco, M., Casas F., & Malo S., Viñas F., & Dinisman T. (2017). Changes with age in subjective well-being through the adolescent years: Differences by gender. Journal of Happiness Studies, 18(10), 63-88.
Greenwald, A. G., Bellezza, F. S., & Banaji, M. R. (1988). Is self-esteem a central ingredient of the self-concept? Personality and Social Psychology Bulletin, 14(1), 34-45.
Karduz, A., Firdevs, F., & Sariçam, H. (2018). The Relationships between Positivity, Forgiveness, Happiness, and Revenge. Romanian Journal for Multidimensional Education/Revista Romaneasca pentru Educatie Multidimensionala, 10(4).
Lawler-row, K. A., & Piferi, R. L. (2006). The forgiving personality: Describing a life well lived? Personality and Individual Differences, 41(6), 1009-1020.
Luchesi, B. M., Oliveira, N. A.,  Morais, D.,  Pessoa, R. M., Pavarini, S. C., & Chagas, M. H. (2018). Factors associated with happiness in the elderly persons living in the community. Archives of Gerontology and GeriatricsJournal, 74(9), 83-87.
Luhmann, M., Necka, E. A., Schönbrodt, F. D., & Hawkley, L. C. (2016). Is valuing happiness associated with lower well-being? A factor-level analysis using the valuing happiness scale. Journal of Research in Personality, 61(1), 46-51. doi: 0100106/j.jrp.81050000113
Markstrom, C. A., Sabino, V.M., Turner, B.J., & Berman, R. C. (1997). The psychosocial inventory of ego strengths: Development and validation of a new Eriksonian measure. Journal of Youth and Adolescence, 26(6), 705-732.
Mass, M., Buckwalter, K. C., Hardy, M. D., Tripp-Reimer, T., Titler, M. G., & Specht, J. P. (2001). Nursing care of older adults-diagnosis, outcomes, & interventions. St. Louis, MO: Mosby.
Matsuyuki, M. (2011). An examination of the process of forgiveness and the relationship among state forgiveness, self-compassion, and psychological well-being experienced by Buddhists in the United States(Doctoral dissertation). University of Kentucky, America.
McCullough, M.E., Emmons, R.A., & Tsang, J. (2002). The grateful disposition: A conceptual and empirical topography. Journal of Personality and Social Psychology, 82(1), 112-127.
Miller, J. F. (2000). Copingwith chronic illness-overcoming powerlessness(3rd ed.). Philadelphia: F. A. Davis.
Orcutt, H. (2006). The prospective relationship of interpersonal forgiveness and psychological distress symptoms among college women. Journal of Counseling Psychology 53(3), 350-361.
Paltasingh, T., & Tyagi, R. (2013). Demographic transition and population ageing: Building an inclusive culture. Journal of Social Change, 42(3), 391-409.
Popov, S., Radanović, J., & Biro, M. (2016). Unconditional self-acceptance and mental health in ego-provoking experimental context. Suvremena psihologija, 19(1), 71-80
Seligman, M. E. P., Steen, T., Park, N., & Peterson, C. (2005). Positive psychology
progress: Empirical validation of interventions. American Psychologist, 60(5), 410, 414, 419.
Sheldon, K. M., & Lyubomrisky, S. (2006). How to increase and sustain positive emotion: The effect of expressing gratitude and visualizing best positive selves. Journal of Positive Psychology, 1(2), 73-82.
Smith, E. E., Nolen-Hoeksema, S., Fredrickson, B., & Loftus, G. (2002). Atkinson and Hilgard's introduction to psychology (14th ed.). New York: Wadsworth Publ.
Su, H., Zhou, Y., Cao, J., Wang, L., & Xing, L. (2018). The mediating effect of coping style on personality and mental health among elderly Chinese empty-nester: A cross-sectional. Archives of Gerontology and Geriatrics, Archives of Gerontology and Geriatrics, In Press. https://doi.org/10.1016/j.archger.2018.01.004
Sutham, N., Chutigai, T., Chokchai, M., & Phitaya, C. (2009). Factors influencing life happiness among elderly female in Rayong province, Thailand. Journal of the Medical Association of Thailand, 7(2), 8-12.
Seyed, J. A., & Zarbakhsh, M. (2015). Adaptation to College and Interpersonal Forgiveness and the Happiness among the University Students. Practice in clinical Psychology, 3(4), 243-250.
Van Dyke, C. J., & Elias, M. J. (2007). How forgiveness, purpose, and religiosity are related to the mental health and well-being of youth: A review of the literature. Mental Health, Religion and Culture, 10(4), 395- 415.
Witvliet, C. V., Richie, F. J., Root Luna, L. M., & Van Tongeren, D. R. (2018). Gratitude predicts hope and happiness: A two-study assessment of traits and states. The Journal of Positive Psychology, 1-12.
Wood, A. M., Froh, J. J., & Geraghty, A. W. A. (2010). Gratitude and well-being: A review and theoretical integration. Clinical Psychology Review, 30, 890–905. doi: 10.1016/j.cpr.2010.03.00.
Karduz, A., Firdevs, F., & Sariçam, H. (2018). The Relationships between Positivity, Forgiveness, Happiness, and Revenge. Romanian Journal for Multidimensional Education/Revista Romaneasca pentru Educatie Multidimensionala, 10(4), 1-22.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 05 آذر 1397
  • تاریخ بازنگری: 23 بهمن 1397
  • تاریخ پذیرش: 12 فروردین 1398

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار