مقایسه اثربخشی مشاوره گروهی مبتنی بر درمان معنویت‌محور و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر دلزدگی وجودی سالمندان

رستمی, مسعود; رسولی, محسن; کسایی, عبدالرحیم

مقایسه اثربخشی مشاوره گروهی مبتنی بر درمان معنویت‌محور و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر دلزدگی وجودی سالمندان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری مشاوره، گروه مشاوره، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

² استادیار گروه مشاوره، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

³ استادیار گروه مشاوره، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه خوارزمی تهران، ایران

چکیده

در سنین سالمندی به دلیل شیوع از دست دادن ها و فقدان های متعدد نظیر همسر، اقوام، دوستان، شغل، موقعیت اجتماعی و اقتصادی، باورها و اعتقادات و غیره، افراد بیش از پیش در معرض زمینه های ابتلا به دلزدگی وجودی قرار دارند. بنابراین پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی درمان معنویت محور و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کاهش دلزدگی وجودی سالمندان انجام شد. روش پژوهش حاضر، نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. جامعه پژوهش حاضر شامل کلیه سالمندان ساکن سرای سالمندان شهر زابل در سال 98-1397 بود که 36 نفر (سه گروه 12 نفره) از سالمندان با روش در دسترس و بر اساس معیارهای ورود به مطالعه انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل جایگزین شدند. برنامه های معنویت درمانی گالانتر و سیگل و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد در جلسات 90 دقیقه ای به صورت هفته ای دو جلسه برگزار گردید و پس از گذشت دو ماه از پس آزمون، آزمون پیگیری به عمل آمد. برای جمع آوری داده ها از مقیاس دلزدگی وجودی کیسان و همکاران استفاده شد و داده ها با روش تحلیل کوواریانس تک متغیری تحلیل شد.نتایج نشان داد که هر دو روش درمانی بر کاهش دلزدگی وجودی تأثیرگذار بودند و این تأثیر در دوره پیگیری ماندگار بود (01/0>P). مقایسه دو روش درمانی نشان داد که روش معنویت درمانی نسبت به درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد دارای تأثیرگذاری بیشتری بر کاهش دلزدگی وجودی است (01/0>P). بر اساس نتایج میتوان گفت که درمان مبتنی بر معنویت به دلیل انطباق بیشتر با فرهنگ و پیشینه مذهبی سالمندان به نظر میرسد بهتر از سایر درمان ها توانسته است با شرایط سالمندان انطباق داشته باشد و بر کاهش دلزدگی وجودی آنها تأثیرگذار باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparison of the effect of group counseling based on Spirituality-based Therapy and Acceptance and Commitment Therapy (ACT) on Reducing Demoralization of the Elderly

نویسندگان [English]

Masoud rostami ¹
Mohsen Rasouli ²
abdolrahim kasaee ³

¹ Ph.D. Student, Counseling Group, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Kharazmi University, Tehran, Iran

² Assistant Professor, Department of Counseling, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Kharazmi University, Tehran, Iran

³ Assistant Professor, Department of Counseling, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Kharazmi University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Considering the increasing population of the elderly and the need to pay attention to their health issues and finding effective therapeutic methods, the present study was aimed at a Comparison of the effect Spirituality-based Therapy and Acceptance and Commitment Therapy (ACT) on Reducing Demoralization of the Elderly people Done. The method of this study is a pretest-posttest with a control group. The population of the study included all elderly residents of elderly homes in Zabol in the year of 1397-98, which 36 people (three groups of 12) from the elderly with the available method and randomly divided into two experimental and one control groups. Then, Galanter & Siegel Spirituality Therapy and Acceptance and Commitment Therapy (ACT) Therapeutic plans were held at weekly meetings for 90 minutes, and after two months of post-test, a follow-up test was conducted. To collect the data, Kissan et al. demoralization scale used, for analyzing the data, multivariate analysis of covariance analysis was used. The results showed that both methods of spirituality therapy and acceptance and commitment therapy have an effect on decreasing the demoralization of the elderly, and this effect is observed during the follow-up period (p <0.01). A comparison of two therapeutic methods, however, showed that the spiritual therapy method had a more effective effect on demoralization than the acceptance and commitment treatment (p <0.01). Based on the results, it can be concluded that the use of spiritual-based therapeutic methods due to cultural and religious affiliation can be more effective than other therapeutic methods, including acceptance therapy and commitment to reducing demoralization in the elderly.

کلیدواژه‌ها [English]

Spirituality Therapy
Acceptance
and Attraction (ACT)
demoralization
elderly

مراجع

بوالهری، ج. (1389). نهادینهسازی معنویت در مفهوم سلامت معنوی. فصلنامه اخلاق پزشکی، 4(14)، 112-105.

بهمنی، ب. (1389). مقایسهی اثربخشی دو روش مداخله شناختدرمانی آموزشمحور به سبک مایکل فری و گروهدرمانی شناختی/وجودگرا بر امیدواری، عزت نفس و کیفیت زندگی زنانی که پس از شروع درمان سرطان غیرمنتشر سینه، علائم افسردگی را از خود بروز دادهاند (پایاننامه دکتری چاپ نشده). دانشگاه علامه طباطبائی، تهران.

بیانگرد، ا. (1391). روشهای تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی (جلد اول، چاپ هفتم). تهران، دوران.

حر، م.، آقایی، ا.، عابدی، ا.، و عطاری، ع. (1392). تأثیر روش درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد بر میزان افسردگی بیماران مبتلا به دیابت نوع 2. مجله تحقیقات علوم رفتاری، 11(2)، 128-121.

دادخواه، ا. (1386). سیستم خدمات ویژه سالمندی در کشورهای آمریکا و ژاپن و ارائه شاخصهایی جهت تدوین برنامه راهبردی خدمات سالمندی در ایران. مجله سالمندی ایران، 2(3)، 176-166.

دهخدا، آ. (1392). اثربخشی شناختدرمانی معنویتمحور در کاهش علائم افسردگی مادران مبتلا به سرطان (پایاننامه کارشناسی ارشد چاپ نشده). دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران.

رحیمی، ز. (1393). اثربخشی مشاورهی شناختی معنویتمحور بر کاهش دلزدگی وجودی زنان سالمند. (پایاننامه کارشناسی ارشد چاپ نشده). دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران.

رستمی، م. (1397). مقایسه تأثیر مشاوره گروهی مبتنی بر درمان معنویتمحور و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) بر کاهش دلزدگی وجودی و بهبود کیفیت زندگی سالمندان (پایاننامه دکتری چاپ نشده). دانشگاه خوارزمی، تهران.

شریفی، س.، و عباسی، س. (1395). ارتباط تجربیات معنوی روزانه با شادکامی و رضایت از زندگی سالمندان شهر اصفهان در سال 1393. فصلنامه پرستاری سالمندان، 3(2)، 45-34.

صادقی، م. ر.، باقرزاده لداری، ر.، و حقشناس، م. ر. (۱۳۸۹). وضعیت نگرش مذهبی و سلامت روان در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مازندران. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، ۲۰(۷۵)، ۷5-۷1.

غلام‌محمدی، ه.، موزیری، ع.، واحدی، ن.، و حسین‌پور، ا. (۱۳۹۴). اثربخشی آموزش گروهی توکل به خدا بر افسردگی سالمندان مرد مقیم آسایشگاه کهریزک. مجله سالمندی ایران،۱۰(۲)، 171-164.

فتحالهزاده، ن.، سعیدی، ف.، ایپچی، س.، سعادتی، ن.، و رستمی، م. (۱۳۹۵). اثربخشی گروهی آموزش درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کاهش احساس تنهایی در سالمندان با سندرم آشیانه خالی. فصلنامه پرستاری سالمندان، ۳(۲)، 102-89.

کبیرینسب، ی.، و عبدالهزاده، ح. (1395). اثربخشی آموزش ذهنآگاهی مبتنی بر پذیرش و تعهد بر هوشیاری بدن و ابراز هیجان سالمندان. مجله روانشناسی پیری، 2(2)، 132-125.

گلمحمدیان، م.، نظری، ح.، و پروانه، آ. (1395). اثربخشی معنادرمانی گروهی بر اضطراب مرگ و سازگاری اجتماعی سالمندان. مجله روانشناسی پیری، 2(3)، 175-167.

گلی، م.، باقر مداح، س.، دالوندی، ا.، حسینی، م. ع.، رهگذر، م.، و موسوی ارفع، ن. (1395). ارتباط بین سالمندی موفق و سلامت معنوی سالمندان شهر تهران. نشریه روانپرستاری، 4(5)، 20-16.

معماری، ع.، دالوندی، ا.، محمدی شاهبلاغی، ف.، فلاحی خشکناب، م.، و بیگلریان، ا. (1395). بررسی تأثیر مراقبت معنوی بر سلامت معنوی سالمندان بستری در آسایشگاه خیریه کهریزک. نشریه پژوهش توانبخشی در پرستاری، 3(1)، 7-1.

ملاجعفر، ه.، پورشریفی، ح.، مسچی، ف.، برماس، ح.، و تاجری، ب. (1396). بررسی اثربخشی پروتکل مبتنی بر یکپارچهنگری بر کاهش پریشانی روانشناختی در سالمندان. مجله دانشگاه علوم پزشکی اراک، 20(3)، 97-88.

نیکخواه، م.، هروی کریموی، م.، رژه، ن.، شریفنیا، ح.، و منتظری، ع. (1396). سنجش کیفیت زندگی سالمندان: مروری بر ابزارهای اندازهگیری. نشریه پایش، 16(3)، 314-303.

Argyle, M. (2001). The Psychology of Happiness (2nd ed.). London: Routledge.

Barrera, T. L., Zeno, D., Bush, A. L., Barber, C. R., & Stanley, M. A. (2012). Integrating religion and spirituality into treatment for late-life anxiety: Three case studies. Cognitive and Behavioral Practice, 19(2), 346-358.

Blazer, D. (2012). Religion/spirituality and depression: What can we learn from empirical studies? American Journal of Psychiatry, 169(1), 10-12.

Costa, J., & Pinto‐Gouveia, J. (2011). Acceptance of pain, self‐compassion and psychopathology: Using the Chronic Pain Acceptance Questionnaire to identify patients' subgroups. Clinical Psychology & Psychotherapy, 18(4), 292-302.

Eskelinen, K., Hartikainen, S., & Nykänen, I. (2016). Is loneliness associated with malnutrition in older people? International Journal of Gerontology, 10(1), 43-45.

Fledderus, M., Bohlmeijer, E. T., Fox, J. P., Schreurs, K. M., & Spinhoven, P. (2013). The role of psychological flexibility in a self-help acceptance and commitment therapy intervention for psychological distress in a randomized controlled trial. Behaviour Research and Therapy, 51(3), 142-151.

Flint, A. J. (2005). Generalised anxiety disorder in elderly patients. Drugs & Aging, 22(2), 101-114.

Galanter. M., & Siegel, C. (2009). Training manual for spirituality discussion groups for mental health with focus on cultural competency center. New York: Mc Graw– Hill.

Ghaleghasemi, T. M., Rezaie, A. M., Karimian, J., & Ebrahimi, A. (2011). The Relationship between Spiritual Well-Being and Depression in Iranian Breast Cancer Patients. Health Information Management, 8(8), 1007-1016.

Hayes, S. C., Luoma, J. B., Bond, F. W., Masuda, A., & Lillis, J. (2006). Acceptance and commitment therapy: Model, processes and outcomes. Behaviour Research and Therapy, 44(1), 1-25.

Kissane, D. W., Wein, S., Love, A., & Lee, X. Q. (2004). The Demoralization Scale: a report of its development and preliminary validation. Journal of Palliative Care, 20(4), 269-276.

LeMay, K., & Wilson, K. G. (2008). Treatment of existential distress in life threatening illness: a review of manualized interventions. Clinical Psychology Review, 28(3), 472-493.

Malinowski, P., Moore, A. W., Mead, B. R., & Gruber, T. (2017). Mindful aging: the effects of regular brief mindfulness practice on electrophysiological markers of cognitive and affective processing in older adults. Mindfulness, 8(1), 78-94.

Millspaugh, C. D. (2005). Assessment and response to spiritual pain: part I. Journal of Palliative Medicine, 8(5), 919-923.

Mullane, M., Dooley, B., Tiernan, E., & Bates, U. (2009). Validation of the Demoralization Scale in an Irish advanced cancer sample. Palliative & Supportive Care, 7(3), 323-330.

Petkus, A. J., & Wetherell, J. L. (2016). Acceptance and commitment therapy with older adults: Rationale and considerations. Cognitive and Behavioral Practice, 20(1), 47-56.

Rajab zadeh, S. Yazdkhasti, F. (2014). The Effectiveness of Acceptance and Commitment Group Therapy on Anxiety and Depression in Women with MS Who Were Referred tothe MS Association. Journal of Clinical Psychology, 6(21), 29-39.

Rajagopal, D., Mackenzie, E., Bailey, C., & Lavizzo-Mourey, R. (2002). The effectiveness of a spiritually-based intervention to alleviate subsyndromal anxiety and minor depression among older adults. Journal of Religion and Health, 41(2), 153-166.

Sahoo, S., & Mohapatra, P. K. (2009). Demoralization syndrome: A Conceptualization. Orissa Journal of Psychiatry, 16, 18-20.

Sözeri-Varma, G. (2012). Depression in the elderly: clinical features and risk factors. Aging and Disease, 3(6), 465-471.

Swain, J., Hancock, K., Hainsworth, C., & Bowman, J. (2013). Acceptance and commitment therapy in the treatment of anxiety: a systematic review. Clinical Psychology Review, 33(8), 965-978.

Vallis, M., Ruggiero, L., Greene, G., Jones, H., Zinman, B., Rossi, S., ... & Prochaska, J. O. (2003). Stages of change for healthy eating in diabetes: relation to demographic, eating-related, health care utilization, and psychosocial factors. Diabetes Care, 26(5), 1468-1474.

Van Dierendonck, D. (2004). The construct validity of Ryff's Scales of Psychological Well-being and its extension with spiritual well-being. Personality and Individual Differences, 36(3), 629-643.

Ventegodt, S., Kandel, I., Neikrug, S., & Merrick, J. (2005). Clinical holistic medicine: the existential crisis—life crisis, stress, and burnout. The Scientific World Journal, 5, 300-312.

Wu, L. F., & Koo, M. (2016). Randomized controlled trial of a six‐week spiritual reminiscence intervention on hope, life satisfaction, and spiritual well‐being in elderly with mild and moderate dementia. International Journal of Geriatric Psychiatry, 31(2), 120-127.

Yang, W., Staps, T., & Hijmans, E. (2010). Existential crisis and the awareness of dying: The role of meaning and spirituality. OMEGA-Journal of Death and Dying, 61(1), 53-69.